Film dokumentalny o dr. Jerzym Ordzie
W czerwcu br. minęło 50 lat od śmierci Jerzego Ordy – jednej z najbardziej interesujących postaci Wilna XX wieku. 23 listopada zostanie zaprezentowany film dokumentalny poświęcony życiu tego niezasłużenie zapomnianego historyka i działacza społecznego.
„Wilnianin z wyboru”, „integralny humanista”, „człowiek paradoksów”… Tak Ordę określali ci, którzy mieli możliwość bliżej go poznać. W okresie międzywojennym nazwał siebie „anarchistą natchnionym przez św. Augustyna”, a anarchizm według św. Augustyna jest bardzo prosty: „Kochaj i rób, co chcesz”.
Orda urodził się 20 marca 1905 roku w Nowoszycach, nieopodal Pińska. Pochodził z rodziny szlacheckiej kultywującej tradycje Wielkiego Księstwa Litewskiego. Miał powiązania rodzinne z malarzem-akwarelistą, grafikiem Napoleonem Ordą, jak również z rodem Giedroyciów. Rodzina ze strony matki pochodziła z Galicji. Dziadkiem Ordy był słynny historyk Stanisław Smołka. W 1926 roku Orda przybył do Wilna na Uniwersytet Stefana Batorego w celu kontynuowania studiów historycznych. Zauroczony barokową architekturą miasta i jego wyjątkowością Orda pozostał mu wierny mimo burzliwych perypetii II wojny światowej i trwającej przez dziesięciolecia okupacji sowieckiej.
Doskonale wykształcony historyk był świetnym znawcą zasobów wileńskich archiwów, ale przede wszystkim – wyjątkową postacią. Praktycznie przez całe życie Orda konfrontował z autorytaryzmem i totalitaryzmami. W tych trudnych czasach zawsze potrafił obronić swoją niezależność i postępować zgodnie z sumieniem, chociaż przychodziło płacić za to ogromną cenę. Czasami głośno, czasami cicho protestując, zawsze był wierny sobie i prawdzie…
„Był jedną z najoryginalniejszych postaci ówczesnego Wilna. Niewysoki, z podłużną, zupełnie odsłoniętą czaszką, na której w chwili natężonego skupienia zbierają się fałdy skóry. Nos miał wąski, oczy wypukłe, ciemne, ubrany był w sfatygowaną marynarkę i nieokreślonego koloru spodnie, chadzał w drewnianych tankietkach, przymocowanych do nóg startymi do ostateczności cienkimi paskami (…). Zdawało się, że ten człowiek na wylot przejrzewał mgiełkę historii, całą jej zawiłą nić. Dodawał otuchy i uczył za pozornymi dostrzegać wydarzenia istotne, które tutaj, na krawędzi z Wschodem i Zachodem, są tak skomplikowane i kapryśne” – pisał o Ordzie prof. Tomas Venclova.
W filmie widzów z Ordą zapoznają osoby, które poznały go osobiście oraz ci, których zamiłowanie jest zbieżne z jego.
Premiera filmu odbędzie się 23 listopada 2022 r. w Narodowej Galerii Sztuki (al. Konstytucji 22, Wilno). Przed pokazem odbędzie się dyskusja z twórcami filmu oraz z osobami, związanymi z dr. Jerzym Ordą. Początek – o godz. 17.00. Wstęp – wolny. 7-10 grudnia 2022 r. film będzie wyświetlany w centrum filmowym „Skalvija”. Projekcje filmu są częścią programu obchodów 700-lecia Wilna.
Inf. samorządu m. Wilna