Kolejna inwestycja w dziedzictwo kulturalne
Modernizacja oficyny zespołu pałacu w Jaszunach
Centrum Kultury w Solecznikach kończy prace przygotowawcze przed ogłoszeniem przetargu otwartego na wykonanie prac renowacyjnych oficyny zespołu pałacowo-dworskiego w Jaszunach. Modernizacja dawnej oficyny ma kosztować 723 827,29 euro, z czego 369 151,92 euro ma stanowić udział samorządu solecznickiego. Reszta środków na renowację zabytkowego gmachu zostanie pozyskana z europejskich funduszy strukturalnych.
Z dziejów historii
Do początku XIX wieku Jaszuny były własnością rodu Radziwiłłów, którzy w 1811 roku sprzedali je Ignacemu Balińskiemu. Z rodem Balińskich wiąże się najbardziej znany okres w historii miasteczka. W latach dwudziestych i trzydziestych XIX wieku Jaszuny stały się ważnym ośrodkiem kultury polskiej na Wileńszczyźnie. Mieszkał tu Michał Baliński, wychowanek Uniwersytetu Wileńskiego, członek Towarzystwa Szubrawców i Towarzystwa Topograficznego. Ranga Jaszun w społeczeństwie intelektualnym Wileńszczyzny jeszcze bardziej wzrosła po zbliżeniu się Balińskich ze Śniadeckimi. W 1820 roku Michał Baliński zawarł związek małżeński z Zofią Śniadecką, córką profesora Jędrzeja Śniadeckiego i bratanicą profesora, emerytowanego rektora Uniwersytetu Wileńskiego Jana Śniadeckiego. W 1824 roku ustępujący ze służby Jan Śniadecki postanowił zamieszkać w Jaszunach. Trudno jest wymienić wszystkich gości, których niejednokrotnie witały Jaszuny. Bardziej znani to: Tomasz Zan, Juliusz Słowacki, Antoni Edward Odyniec, Józef Mianowski, ks. Stanisław Jundziłł, biskup Andrzej Kłągiewicz, Wawrzyniec Puttkamer z Bolcienik, ks. Paweł Brzostowski z Turgiel. Dla gości Balińscy organizowali słynne polowania, wieczory poetyckie i inne rozrywki. Dbali także o rozwój przemysłowy swego majątku, zatem już w pierwszej połowie XIX wieku uruchomiono tu przetwórstwo drewna – działały tartaki, fabryka terpentyny i gontów. Z czasem zbudowano też mechaniczną kuźnię – hamernię i odlewnię wyrobów miedzianych.
Nowe życie – XXI wiek
Pierwsze kroki ku renowacji pałacu Balińskich w Jaszunach samorząd solecznicki podjął jeszcze w 2005 roku, kiedy to, uwzględniając wykorzystanie środków z funduszu strukturalnego PHARE, została opracowana dokumentacja techniczna rekonstrukcji tego obiektu. Projekt techniczny uzyskał wówczas aprobatę w ministerstwie gospodarki Litwy oraz w europejskich funduszach strukturalnych. Jednak trafił na listę obiektów oczekujących na finansowanie.
W grudniu 2005 roku Rada rejonu solecznickiego zatwierdziła projekt rekonstrukcji jaszuńskiego pałacu w miasteczku nad Mereczanką. Został on podzielony na trzy etapy. Podczas I etapu przewidziano renowację pałacu, podczas II etapu zaplanowano uporządkowanie terytorium kompleksu pałacowego i parku, podczas III – renowację oficyny. Na urzeczywistnienie planów samorząd solecznicki musiał czekać aż do 2013 roku, kiedy to została podpisana umowa ze spółką „Ekstra statyba” na wykonanie prac rekonstrukcyjnych pałacu Balińskich. Równocześnie z pracami renowacyjnymi były prowadzone badania archeologiczne. Koszt renowacji pałacu w Jaszunach wyniósł 2,39 mln euro, w tym 780 tys. euro – to wkład solecznickiego samorządu.
Pałac otworzył swoje drzwi dla zwiedzających we wrześniu 2015 roku. Od pierwszego roku pracy zespół pałacowo-dworski w Jaszunach stał się miejscem licznych spotkań naukowych, literackich, towarzyskich oraz imprez kulturalnych. Z roku na rok rośnie jego atrakcyjność turystyczna. Od chwili oddania pałacu i parku dworskiego do użytku odwiedziło go prawie osiem tysięcy turystów. W najbliższą środę, 23 października, w pałacu odbędzie się debata poświęcona „ojcowi polskiej chemii” – Jędrzejowi Śniadeckiemu.
Do udziału w wydarzeniu zostali zaproszeni przedstawiciele organizacji polonijnych, uczniowie szkół rejonu solecznickiego oraz eksperci posiadający szeroką wiedzę na temat życia i pracy profesora Śniadeckiego. Spotkanie poprowadzi przewodniczący Rady Programowej Forum Ekonomicznego w Krynicy Zdrój – Zygmunt Berdychowski, natomiast w roli ekspertów wystąpią: Kazimierz Karpicz – dyrektor pałacu Balińskich w Jaszunach, znawca i pasjonat genealogii rodziny Śniadeckich, dr Birutė Railienė – pracownik naukowy Biblioteki Litewskiej Akademii Nauk im. Wróblewskich oraz autorka monografii poświęconej Jędrzejowi Śniadeckiemu, Zbigniew Siemienowicz – dyrektor szpitala w Solecznikach, a także Tatiana Dawidowicz – wicedyrektor Szkoły w Kolczunach i prof. Leszek Jankowski – dyrektor Karpackiego Oddziału Państwowego Instytutu Geologicznego. Program koncertowy tradycyjnego święta gminy, zgodnie z tradycją, składał się z występów zespołu folklorystycznego „Znad Mereczanki” oraz uczniów miejscowych gimnazjów – im. M. Balińskiego i „Aušra”. Tego wieczoru w Jaszunach gościnnie wystąpiła także wokalistka Ewelina Saszenko.
Andrzej Kołosowski
Na zdjęciu: po pałacu na renowację czeka oficyna