15 sierpnia – Matki Bożej Zielnej

W bezkresie nieba omodlona

W połowie sierpnia Kościół obchodzi Uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. W tradycji ludowej święto przyjęło nazwę Matki Bożej Zielnej.

Tego dnia obchodzono jedno z najstarszych świąt Maryjnych na Wschodzie, bardzo popularne wśród ludu. Oddawano cześć Maryi jako Matce Boga. Na początku VI wieku to święto w Palestynie i Syrii stało się wspomnieniem zakończenia życia ziemskiego Maryi, zwane Zaśnięciem Najświętszej Maryi Panny.

Na Wschodzie i na Zachodzie

W Jerozolimie święto to obchodzono głównie w kościele położonym w pobliżu Ogrodu Oliwnego, gdzie znajdował się grób, z którego, jak sądzono, Maryja została wzięta do nieba. Kościół Zachodni święto 15 sierpnia przyjął w połowie wieku VI, a w połowie następnego stulecia, pod wpływem Bizancjum, obchodził je jako uroczystość Zaśnięcia Matki Bożej. Nazwa Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny upowszechniła się w Kościele Zachodnim. Wiarę ludu o cudownym zakończeniu ziemskiego życia Maryi w Kościele Zachodnim potwierdził uroczyście papież Pius XII, ogłaszając 1 listopada 1950 r. w sposób uroczysty (dogmat), że Maryja „otrzymała jako najwspanialsze zwieńczenie swych przywilejów dar wolności od zepsucia cielesnego, i podobnie jak Syn, po zwycięstwie nad śmiercią, została z ciałem i duszą wzięta do chwały niebios, by tam zajaśnieć jako Królowa zasiadająca po prawicy swego Syna, nieśmiertelnego Króla wieków”.

Legendami owiane

Od końca X wieku z uroczystością Wniebowzięcia łączy się błogosławieństwo ziół leczniczych oraz plonów ziemi. Zwyczaj ten nawiązywał do starej tradycji wschodniej, która święto 15 sierpnia łączyła z błogosławieniem pól. Tego dnia lud przynosząc wiązanki zbóż, owoców i roślin dziękował Matce Bożej Wniebowziętej za pomoc w ciężkiej pracy na roli, za opiekę na ludźmi i ich plonami. Prawdę tę wyrażały też legendy. Jedna z nich mówiła, że Matka Boża uciekając z Dzieciątkiem do Egiptu pomogła napotkanemu rolnikowi w sianiu pszenicy. Siew był cudowny, wspaniały. Rzucone w rolę ziarno od razu kiełkowało, rosło i było gotowe do żniwa. Nadjechali ścigający Świętą Rodzinę żołnierze Heroda i zapytali rolnika, czy widział młodą niewiastę z dzieckiem. Odpowiedział, że tak, ale było to wtedy, gdy siał pszenicę. Rozgniewani pojechali dalej (E. Ferenc).

Festyny na Litwie

W ostatnich trzech dziesięcioleciach na Litwie zrodził się zwyczaj festynów parafialnych przy kościołach pw. Wniebowzięcia NMP. W Wilnie od prawie 30 lat odpust jest obchodzony u franciszkanów w kościele przy ul. Trockiej. Z kolei na Wileńszczyźnie największe święto, połączone z lokalnymi dożynkami, obchodzi się w Turgielach, w rejonie solecznickim, natomiast w rejonie wileńskim w Kowalczukach, gdzie gmina wspólnie z kościołem organizuje festyn rodzinny „Witaj święta, Wniebowzięta”. I chociaż w Kowalczukach parafia jest pw. Miłosierdzia Bożego, jednak święto rodzinne ku czci Matki Bożej Zielnej odbywa się tutaj od 20 lat. Podobne uroczystości, ale o mniejszym zasięgu organizują Mickuny. Uroczystość Wniebowzięcia umacnia w nas nadzieję, że jako zbawieni znajdziemy się w domu Ojca w niebie. Wdzięczni Bogu i Jego Matce, przynosząc do poświęcenia wiązanki kwiatów, zbóż, roślin, warzyw, mamy nadzieję, że kiedyś, w wieczności, Maryja przedstawi nas Bogu z naręczem dobrych uczynków, za piękno naszego życia zgodnego z wyznawaną wiarą i przykazaniami.

Kościoły poświęcone Matce Bożej

Na Litwie jest sporo kościołów i kaplic poświęconych Matce Bożej – 164 z najsłynniejszymi sanktuariami w Ostrej Bramie, Trokach, Szydłowie, czy Kalwarii Żmudzkiej. 36 z nich nosi wezwanie Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Najwięcej znajduje się na Żmudzi (12): w diecezji telszańskiej – 9 kościołów, w szawelskiej – 3. W regionie archidiecezji wileńskiej mamy 6 świątyń poświęconych Wniebowzięciu NMP.

Uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Polsce, upamiętnia też Bitwę Warszawską z 1920 roku – zwycięstwo Wojska Polskiego nad bolszewikami.

Misterium w Walencji

W hiszpańskim mieście Elche jest odgrywany dwuaktowy sakralny dramat o śmierci, wniebowzięciu i ukoronowaniu Najświętszej Marii Panny w języku walenckim. Odbywa się on corocznie w dniach 14-15 sierpnia w bazylice św. Marii, a początki tej tradycji sięgają XV wieku. O misterium opowiadają dwie lokalne legendy. Według pierwszej, misterium ma upamiętniać odbicie Elche z rąk arabskich przez wojska aragońskiego Jakuba I Zdobywcę w 1265 roku. Według drugiej, misterium miało cudowne początki – 29 grudnia 1370 roku na wodach Morza Śródziemnego miała pojawić się figura św. Marii w Elche, a obok niej arka z tekstem misterium, które zostały wyrzucone na brzeg (Santa Pola) i znalezione przez żołnierza.

W roli Maryi – młody chłopak

14 sierpnia wystawiany jest pierwszy akt misterium tzw. Vespra. Dziewica Maria – odgrywany przez młodego chłopca w biało-niebieskich szatach i złotej aureoli na głowie – wkracza do bazyliki wraz z Salome i Marią Jakubową oraz dwoma „aniołami poduszek” (niosącymi czerwone aksamitne poduszki) i czterema w płaszczach. Spod kopuły bazyliki udekorowanej płótnem z obrazem nieba opuszczany jest anioł w sferycznej konstrukcji nazywanej la magrana (granat). Anioł zwiastuje Marii jej bliską śmierć i podaje w darze złotą palmę. Na życzenie Marii do świątyni wchodzą apostołowie (poza św. Tomaszem), by towarzyszyć jej w ostatnich chwilach. Po śmierci Marii, jej ciało uosabia obraz Marii – patronki Elche. Spod kopuły opuszczana jest kolejna konstrukcja, w której znajduje się troje dorosłych i dwoje dzieci grających anioły. Aniołowie zabierają duszę Marii do nieba.

Wniebowzięcie przerwane przez św. Tomasza

15 sierpnia odgrywana jest część druga, tzw. La Festa. Przygotowania do pogrzebu Marii przerywa grupa Żydów, którzy nie chcą dopuścić do pogrzebu. Po krótkiej walce z apostołami, jeden z Żydów próbując dotknąć ciała Marii doświadcza paraliżu. Widząc to pozostali nawracają się i składają wyznanie wiary Marii. Św. Piotr chrzci Żydów, dotykając ich złotą palmą – sparaliżowany zostaje cudownie uzdrowiony Apostołowie i nowo nawróceni zbierają się, by pochować Marię. Formuje się uroczysta procesja. Odbywa się symboliczny pogrzeb – obraz Marii zostaje złożony w środkowej części kościoła. W tym momencie ponownie przybywają aniołowie – opuszczani spod kopuły – by dokonać ponownego zjednoczenia duszy Marii z jej ciałem i zabrać ją do nieba. Wniebowzięcie przerywa św. Tomasz, który spóźniony przybywa z Indii. Niebiosa się otwierają i przybywa Trójca Święta opuszczana w kolejnej konstrukcji. Ojciec niebieski koronuje Marię na Królową wszelkiego stworzenia. Gloria Patri kończy misterium.

Opracowała Teresa Worobiej

Na zdjęciu: obraz Adama Setkowicza „Matka Boska Zielna”

<<<Wstecz