Uroczystości z okazji 450-lecia Unii Lubelskiej w Wilnie
Obraz Jana Matejki ponownie na Litwie
W dniach 6-7 lipca w stolicy Litwy przebywał marszałek Sejmu RP Marek Kuchciński. Głównym punktem wizyty było otwarcie wystawy „Lublin – miasto Unii Litewsko-Polskiej” w Muzeum Narodowym – Pałacu Wielkich Książąt Litewskich (Pałac Władców).
Marszałek Sejmu uczestniczył również w uroczystościach rocznicowych akcji Armii Krajowej „Ostra Brama” w Kalwarii Wileńskiej, organizowanych przez Urząd ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych. W wydarzeniu po raz pierwszy wzięła udział delegacja parlamentu litewskiego na czele z posłem Emanuelisem Zingerisem.
– Unia Lubelska do dziś zdumiewa swoim rozmachem, swoją wielkością i swoim nowatorstwem. Oparta była na fundamentalnej zasadzie, która przesądziła o jej sukcesie. Tą fundamentalną zasadą była dobrowolność i równoprawność, którą najpełniej definiowało pochodzące z tamtych czasów zawołanie „wolni z wolnymi, równi z równymi” – mówił podczas inauguracji ekspozycji w Pałac Władców marszałek Kuchciński. Ekspozycja objęta jest honorowym patronatem Marszałka Sejmu RP i Przewodniczącego Sejmu Litwy.
Marszałek zauważył, że czynnikiem, który zespalał nowo powołany związek państwowy i czynił go tak silnym, była identyfikacja obywateli ze swoim państwem.
– Powstała wspólnota duchowa, kulturalna, wspólnota wiary i wartości. Wyzwoliła ona prawdziwe moce twórcze i budziła podziw sąsiadów. Ale przede wszystkim dawała naszym przodkom bezpieczeństwo – stwierdził Kuchciński.
– Blisko 400 lat po zawarciu Unii Lubelskiej narody Europy przystąpiły do tworzenia nowej wartości, która następnie rozwijała się i stała się swojego rodzaju sukcesorem Unii Lubelskiej. To Unia Europejska, w skład której wchodzimy my, a do czego dążą niektórzy z naszych sąsiadów. W tamtych czasach wspólne państwo wyzwoliło w nas myślenie wspólnotowe i sojusznicze. I mimo że Unia nie istnieje już w sensie prawnym, myślenie to wciąż jest obecne i przyczynia się do zacieśniania naszej współpracy dwustronnej, regionalnej i europejskiej oraz więzi sojuszniczych w ramach NATO. Uważamy to za bezpośrednie dziedzictwo wielkiej Unii Lubelskiej – ocenił marszałek.
W ramach ekspozycji w Pałacu Władców zaprezentowano obraz Jana Matejki, jednego z najwybitniejszych polskich malarzy pt. „Unia Lubelska”. Dzieło powstało w 300. rocznicę podpisania Unii Polsko-Litewskiej. Przedstawia moment uroczystego odczytania i zaprzysiężenia dokumentu.
– Istotą Rzeczypospolitej Obojga Narodów była równoprawność Litwy w Unii, gdzie nastąpiło spotkanie i połączenie obu państw w dziedzinie parlamentaryzmu, polityki zagranicznej, obronnej, walutowej. Dlatego jesteśmy dziś w Wilnie z wielkim dziełem Jana Matejki, które łączy w sobie wszystkie możliwe płaszczyzny. Jest monumentalnym dziełem dokumentującym to wielkie wydarzenie. Ukazuje relacje polsko-litewskie, ukoronowane zawarciem Unii, jako pewną ciągłość i proces, ponieważ niektóre z postaci z obrazu nie żyły już w momencie zawierania Unii, ale swoim życiem przyczyniły się do jej finalizacji. Udział króla, prymasa, duchowieństwa i wielkich postaci obojga narodów, a nade wszystko krzyża pokazuje, że jest to dzieło wielkie – mówił o obrazie Matejki marszałek Kuchciński.
W swoim przemówieniu nawiązał również do obchodzonego na Litwie 6 lipca Dnia Państwowości – Dnia Koronacji Króla Mendoga. – 450 lat temu zawarliśmy związek państwowy z Litwą, patrząc w przyszłość, ale szanując również jej dziedzictwo. Dzisiaj, w Dniu Litewskiej Państwowości chcemy pokłonić się temu dziedzictwu i uczcić moment, w którym narodziła się Litwa, jako zjednoczone państwo. To dzień, w którym na skroniach księcia Mendoga spoczęła królewska korona, co było informacją dla sąsiadów i Europy, że naród litewski zajmuje należne mu miejsce w świecie zachodnim. W tym dniu dumy i radości pragnę złożyć narodowi litewskiemu życzenia wszelkiej pomyślności – oświadczył marszałek Sejmu.
Z kolei przewodniczący litewskiego Sejmu Viktoras Pranckietis podkreślił, że hasło wolności i wspólnoty pozostaje ciągle aktualne.
– Nawet wtedy, gdy po 200 latach utraciliśmy swe państwo, obywatele Rzeczypospolitej Obojga Narodów w powstaniach Listopadowym i Styczniowym stanęli do wspólnej walki z hasłem: „Za naszą i waszą wolność” – mówił Pranckietis. – Rozumiemy, że działając wspólnie, możemy osiągnąć więcej, być bardziej bezpieczni – zaznaczył przewodniczący Sejmu Litwy, dziękując równocześnie za możliwość pokazania obrazu „Unia Lubelska” w Wilnie i możliwość wzięcia udziału w obchodach 450. rocznicy podpisania Unii Lubelskiej, które odbyły się 30 czerwca w Lublinie.
W uroczystości otwarcia wystawy wziął udział również prezydent elekt Republiki Litewskiej Gitanas Nausėda.
Podczas spotkania z przedstawicielami mediów marszałek Kuchciński odniósł się do spotkania z nim: „przede wszystkim pogratulowałem Panu Prezydentowi zwycięstwa i tej okoliczności, że cztery dni po zaprzysiężeniu przybędzie do Warszawy z pierwszą wizytą. To jest bardzo symboliczna sprawa”.
Po uroczystości w Pałacu Władców polskie i litewskie delegacje wzięły udział we wspólnym wykonaniu hymnu państwowego Republiki Litewskiej – wraz ze Światową Wspólnotą Litewską i chórem chłopięcym „Ąžuoliukas” na Dziedzińcu Głównym Pałacu.
W sobotnie popołudnie, tuż przed otwarciem wystawy, marszałek Kuchciński wziął udział w uroczystościach poświęconych 75. rocznicy akcji Armii Krajowej „Ostra Brama” w Kalwarii Wileńskiej. W niedzielę wraz z delegacją uczestniczył we Mszy św. w kościele Ducha Świętego. Wizytę w Wilnie zakończyło złożenie wieńca przy Mauzoleum Matki i Serca Syna na Rossie.
Wg Biura Rzecznika Prasowego Kancelarii Sejmu RP
Na zdjęciu: marszałkowie Sejmów Litwy i Polski przy obrazie przywiezionym do Wilna