Odsłonięto pomnik w historycznym miejscu Ejszyszek
„Dzwon wolności brzmi...”
Sześciometrowy pomnik w centrum Ejszyszek będzie upamiętniał patriotyczny zryw narodów polskiego i litewskiego z lat 1863-1864. Pomnik postawiony w hołdzie uczestnikom Powstania Styczniowego – w tym pochodzącym z ziemi ejszyskiej – został odsłonięty w ubiegłą niedzielę, 26 stycznia.
Cokół monumentu tworzą cztery stopnie, symbolizujące 400 lat wspólnej historii Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego – każdy jako jedno stulecie połączonych dziejów. Wznoszące się nad postumentem obeliski – to symbole dwóch współczesnych państw – Litwy i Polski, ukoronowane godłami państwowymi – Orłem i Pogonią. Obeliski są połączone dzwonem, którego bicie ma przypominać teraźniejszym i przyszłym pokoleniom o bohaterach Powstania Styczniowego, sławnej przeszłości i wspólnej historii, a jednocześnie przywoływać do działań na rzecz przyszłości. Na obeliskach widnieją słowa w języku polskim i litewskim – „Pamięci bohaterów tej ziemi, którzy poświęcili swe życie, abyśmy żyli w wolnej i sprawiedliwej Ojczyźnie 1863-1864”.
Projekt pomnika został przygotowany przez architekta Stanisława Czetyrkowskiego, a wykonany przez ZSA „Žybartuva” z Andrzejem Orłowskim na czele. Dzwon i herby zostały odlane w Odlewni Dzwonów Rodziny Felczyńskich w Polsce.
– Z propozycją zaprojektowania pomnika zwrócił się do mnie wicemer rejonu solecznickiego Andrzej Andruszkiewicz. W rzeczy samej odzwierciedliłem jego wizje na papierze. Tak powstał szkic projektu, następnie jedynie go udoskonaliłem. Cała kompozycja monumentalna waży 15 ton, z czego 10 ton stanowi waga samego fundamentu. Pomnik został zatwierdzony przez Państwową Służbę Ochrony Zabytków Narodowych. Osobiście cieszę się, że mogłem przyczynić się do upamiętnienia powstańców styczniowych – powiedział „Tygodnikowi Wileńszczyzny” S. Czetyrkowski.
Pomnik został postawiony w ramach prac budowlanych związanych z renowacją centrum miasta. Koszt prac renowacyjnych wyniósł prawie 400 tys. litów. Odnowienie centrum Ejszyszek zostało zrealizowane przez samorząd solecznicki, z wykorzystaniem pomocy finansowej z funduszy UE.
Nie zważając na mroźną pogodę, w niedzielne popołudnie, setki mieszkańców Ejszyszek oraz Solecznik przybyło na Plac Majowy, by wziąć udział w ceremonii odsłonięcia pomnika. Miejsce ustawienia monumentu zostało wybrane nieprzypadkowo, bowiem właśnie na tym placu w XIX wieku ejszyski wikariusz ks. Józef Horbaczewski ogłosił Manifest Rządu Tymczasowego. Tu gromadzili się powstańcy, prowadzeni przez Ludwika Narbutta – syna Teodora Narbutta, architekta kościoła w Ejszyszkach.
Uroczystego odsłonięcia pomnika dokonali: mer rejonu solecznickiego Zdzisław Palewicz, kierownik Wydziału Konsularnego Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej w Wilnie Stanisław Cygnarowski, wicemer rejonu solecznickiego Andrzej Andruszkiewicz, dyrektor administracji samorządu rejonu solecznickiego Bolesław Daszkiewicz. Historyczny monument poświęcił proboszcz parafii ejszyskiej ks. Tadeusz Matulaniec.
– Znajdujemy się na placu wielowiekowym, z którego wielu odchodziło bronić Ojczyzny, zostawiając te strony nawet na zawsze. Dzisiejsza nasza obecność, to połączona pamięć o tych, którzy za naszą wolność zginęli. Powstanie Styczniowe było największym zrywem narodowościowym na tych terenach. Wielu naszych ziomków w tej walce zginęło. Czasami powstaje pytanie czy było warto? Otóż doświadczenie 150 lat i historia pokazały, że mimo porażki byli to zwycięzcy. Bez tamtych zrywów nie byłoby 1914 i 1918, bez tamtej ofiary nie byłoby 1920 i 1944, bez tamtej krwi nie byłoby 1989 i 1991. Nie byłoby wolnej Polski i wolnej Litwy. Tym pomnikiem oddajemy hołd poległym. Jednak ten monument ma też inny wymiar – ten pomnik, to duch wolności, która jest największym filarem każdego społeczeństwa. Wolności nie daje się na zawsze. Ją trzeba tworzyć poprzez prawdę i pracę. Naszym zadaniem jest bronić danej nam wolności. Wolności własnej, wolności naszej Ojczyzny i ziemi. W ten właśnie sposób musimy myśleć, znajdując się na tym placu i patrząc na ten pomnik – powiedział podczas uroczystości odsłonięcia pomnika mer rejonu solecznickiego Zdzisław Palewicz.
Z dużym wzruszeniem o powstaniu pomnika ku czci powstańców 1863-1864 mówił Andrzej Andruszkiewicz, ejszyszczanin, wicemer rejonu solecznickiego, z którego inicjatywy wybudowano monument.
– Cieszę się, że ten projekt został zrealizowany. Zawdzięczamy to przede wszystkim Radzie Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, która w pełni go sfinansowała. Frekwencja przy pomniku, mimo dużego mrozu, świadczy, że historia i jej upamiętnienie nie są obojętne dla naszych mieszkańców. Myślę, że po jakimś czasie, kiedy zostanie zrealizowany projekt uporządkowania skweru, gdzie stanął pomnik, to miejsce stanie się prawdziwym centrum Ejszyszek – powiedział wicemer rejonu solecznickiego Andrzej Andruszkiewicz.
Po zakończeniu uroczystości w ejszyskim kościele odbyło się uroczyste nabożeństwo, poświęcone pamięci powstańców. A całość ukoronował koncert w miejscowym domu kultury, na scenie którego wystąpiły: litewski zespół „Ugnavijas” oraz zespół Lecha Makowieckiego „Zayazd” z Gdyni.
Andrzej Kołosowski
Na zdjęciu: tak, jak przed 151 laty na głos dzwonu stawili się w tym miejscu powstańcy, tak ich potomkowie będą gromadzić się tutaj na ważne uroczystości.