IV Zjazd Polonii i Polaków z Zagranicy
„Łączy nas Polska”
W dniach 24-26 sierpnia obradował IV Zjazd Polonii i Polaków z Zagranicy. Wzięło w nim udział około 300 delegatów z 44 krajów świata, w tym ponad 20-osobowa delegacja przedstawicieli polskich organizacji z Litwy. W tym roku m. in. mija 20 lat od I Światowego Zjazdu Polonii i Polaków, kiedy to Polacy z Polski i z całego świata po 50 latach spotkali się w Krakowie w wolnej niepodległej Ojczyźnie.
„...by czuć się Polakiem”
– te słowa bł. Jana Pawła II, skierowane do Polonii i Polaków w 1990 r., zostały obrane jako motto IV Zjazdu 20-milionowej diaspory polskiej, mieszkającej poza granicami Macierzy. Podczas licznych wystąpień na gremium niejednokrotnie zwracano się do bogatej duchowej spuścizny Papieża-Polaka. Gdyż, jak powiedział: „Winniśmy czuć się zawsze jedną wspólnotą, niezależnie od tego, gdzie są nasze domy i miejsca pracy (...). Dlatego tak bardzo ważne jest, by czuć się Polakiem, mieć świadomość polskich korzeni, które sięgają tysiąca lat, a czerpią swą siłę z chrześcijańskiej wiary i kultury europejskiej. Jesteśmy odpowiedzialni za Polskę, za to, co ona stanowi, i za to, co od niej otrzymaliśmy i otrzymujemy”.
IV Zjazd stał się w pewnym stopniu podsumowaniem przeszłości, spojrzeniem na teraźniejszą sytuację i kreowaniem wizji przyszłości, gdyż otaczający świat zmienia się, stawiając nowe wyzwania przed Narodem Polskim, gdziekolwiek nie zamieszkują jego synowie i córki.
Chwile uroczyste i wzniosłe
Przed rozpoczęciem Zjazdu, zgodnie z tradycją, oddano hołd bohaterom narodowym, poległym w walkach o wolność i niepodległość Ojczyzny. Na Placu J. Piłsudskiego w Warszawie, przed Grobem Nieznanego Żołnierza złożyły wieńce delegacje z poszczególnych krajów i organizacji polskich.
Następnie w Archikatedrze św. Jana Chrzciciela została odprawiona uroczysta Msza św. z udziałem kilkudziesięciu księży z kilkunastu krajów świata pod przewodnictwem prymasa Polski abpa Józefa Kowalczyka. W homilii przypomniał on m.in. spotkanie Ojca Świętego Jana Pawła II z rodakami w Londynie, kiedy powiedział do nich: „Nie można o was myśleć, wychodząc od pojęcia „emigracja”, trzeba myśleć wychodząc od rzeczywistości „Ojczyzna”. Ksiądz prymas szczególnie podkreślił wagę nierozerwalnej więzi polskości i Kościoła, przypominając czasy, kiedy – zwłaszcza na Wschodzie – jedynie Kościół stanowił Ojczyznę dla pozostających poza jej granicami Polaków. Wspólną modlitwę rodaków uświetnił śpiew chóru Reprezentacyjnego Zespołu Pieśni i Tańca „Wileńszczyzna” pod kierownictwem Jana Mincewicza.
Uroczyste rozpoczęcie IV Zjazdu odbyło się na Zamku Królewskim, w obecności prezydenta RP Bronisława Komorowskiego, który objął go honorowym patronatem. Zwracając się do zebranych prezydent podkreślił, jak ważne jest, aby istniała łączność: „Mamy dużo sobie nawzajem ofiarować i pomóc”. Mimo różnych realiów i sytuacji, w jakich przyszło się znaleźć Polakom w różnych państwach, jest to wzajemnie potrzebne. Zaś jako przykład aktywnego udziału w życiu politycznym swoich krajów przytoczył osiągnięcia Polaków w Kanadzie, Rumunii i na Litwie, posiadających swych parlamentarzystów, których przedstawiono imiennie.
Zabierająca głos przewodnicząca Komitetu Organizacyjnego IV Zjazdu Polonii i Polaków z Zagranicy, wiceprezes Rady Polonii Świata Helena Miziniak nakreśliła przewodnią myśl spotkania: „To, że światowy zjazd po raz czwarty odbywa się w Polsce, jest dowodem naszego bezgranicznego przywiązania do Ojczyzny. Po raz kolejny spotykamy się, aby wspólnie zastanowić się nie tylko nad rozwiązaniami naszych problemów, ale również, jak żyjąc z dala od Ojczyzny, możemy jej służyć w tym dynamicznie zmieniającym się świecie”.
Z delegatami i gośćmi honorowymi zjazdu spotkali się: prymas Polski abp Józef Kowalczyk, Marszałek Senatu RP Bogdan Borusewicz, podsekretarz stanu w MSZ Jerzy Pomianowski. Spotkanie na Zamku Królewskim zakończył minirecital Ryszarda Rynkowskiego.
W ramach programu IV Zjazdu przed Domem Polonii na Krakowskim Przedmieściu odbyło się także otwarcie wystawy fotografii Grzegorza Gałązki pt. „...by czuć się Polakiem”, poświęconej pamięci bł. Jana Pawła II. Otwarcia wystawy dokonali prymas Polski abp Józef Kowalczyk oraz Longin Komołowski, prezes Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”, współorganizatora IV Zjazdu.
Debaty i uchwały
Sesja plenarna Sejmu Polonijnego, który otworzyła Marszałek Sejmu RP Ewa Kopacz, odbyła się na sali plenarnej Sejmu, gdzie zostały wygłoszone podstawowe referaty, obrazujące tematy, nad którymi mieli debatować delegaci zjazdu. Głównymi tematami obrad były: oświata, duszpasterstwo, sytuacja dawnej i nowej emigracji, relacje kraju z Polakami za granicą i promocja Polski, sprawy młodzieży, a także zasady finansowania programów polonijnych.
W sobotę obrady kontynuowano w Pułtusku, gdzie po sesji plenarnej delegaci pracowali w poszczególnych komisjach problemowych przygotowując wnioski do uchwał zjazdu. Po złożeniu sprawozdań z pracy komisji i zapoznaniu się ze złożonymi wnioskami delegaci przegłosowali szereg dokumentów zjazdowych.
Zjazd wiele uwagi poświęcił oświacie polskiej i nauczaniu języka polskiego, a wśród podejmowanych tematów oświatowych znaczne miejsce zajęła kwestia zmiany ustawy oświatowej na Litwie. Delegaci zjazdu zaprotestowali przeciw uchwaleniu przez Sejm RL ustawy, pogarszającej możliwości nauczania w języku ojczystym. Zjazd poparł działania Stowarzyszenia „Macierz Szkolna” i Związku Polaków na Litwie na rzecz „odzyskania należnych im praw”. Jednocześnie zjazd wyraził uznanie dla nauczycieli polonijnych, osób duchownych oraz organizatorów szkolnictwa za ich „zaangażowanie w zachowaniu języka polskiego, tożsamości narodowej i wiary w polskiej diasporze na świecie”.
Specjalna uchwała poparcia została przyjęta dla idei repatriacji i jak najszybszego przyjęcia przez Polskę ustawy o powrocie do RP osób pochodzenia polskiego, deportowanych i zesłanych przez władze sowieckie, o co gorąco apelował prezes Związku Polaków w Kazachstanie. „Uchwalenie tej ustawy stanowiłoby częściowe naprawienie krzywd doznanych przez rodaków, a także byłoby hołdem oddanym jej inicjatorowi, prezesowi Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” Maciejowi Płażyńskiemu, który zginął pod Smoleńskiem” – napisano w uchwale. Przez aklamację została także przyjęta uchwała, potępiająca naruszenia praw człowieka i dyskryminację członków Związku Polaków na Białorusi.
Delegaci zjazdu zaapelowali również o obronę pozytywnego wizerunku Polski i Polaków w świecie, nawołując, by rząd i polskie placówki dyplomatyczne lepiej współpracowały z organizacjami polonijnymi w tym temacie. W dokumentach zjazdu znalazł się postulat, aby MSZ Polski zdecydowanie reagował na przypadki deprecjonowania w światowych mediach autorytetu głowy państwa polskiego. Wnioskowano także o podjęciu inicjatyw upamiętnienia miejsc pamięci narodowej i świadectwa polskiego dziedzictwa kulturowego na obczyźnie.
Poza tym uczestnicy zjazdu zaapelowali do sejmowej Komisji Łączności z Polakami za Granicą i do senackiej Komisji Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą o szczególne monitorowanie działań MSZ w zakresie realizacji przez resort pomocy Polakom za granicą.
Interesującym akcentem kulturowym wśród imprez towarzyszących było otwarcie na dziedzińcu Zamku w Pułtusku wystawy malarskiej wileńskiego malarza Roberta Bluja pt. „Wilno moje”. Nie zabrakło, oczywiście, okazji do „nocnych Polaków rozmów”, odnowienia lub zawierania znajomości i dyskutowania na nurtujące tematy, a tym samym lepszego poznawania życia i problemów rodaków, oddalonych od siebie nieraz o tysiące kilometrów.
W ostatnim dniu delegaci uczestniczyli we Mszy św. w Bazylice Pułtuskiej, dziękując Bogu i MB Częstochowskiej w Jej święto za kolejną możliwość spotkania w Ojczyźnie.
Czesława Paczkowska
Na zdjęciu: uroczystego otwarcia wystawy fotografii Grzegorza Gałązki pt. „...by czuć się Polakiem”, poświęconej pamięci bł. Jana Pawła II, dokonali prymas Polski abp Józef Kowalczyk oraz Longin Komołowski, prezes „Wspólnoty Polskiej”.
Fot. autorka