Polacy na Laudzie

Impreza za imprezą

W dniach 3-7 czerwca br. w wysławianych przez Czesława Miłosza i znanych powszechnie z historii Kresów Szetejniach Świętobrości i Podbrzeżu odbył się plener malarski poświęcony 100-leciu urodzin noblisty. W plenerze malarskim udział wzięła, nie tylko uzdolniona młodzież z okolic Kiejdan, ale również osoby starsze.

Rozpiętość wieku warsztatowiczów (10-60 lat) zupełnie nie przeszkadzała, a wręcz przeciwnie, pozwalała uczyć się od siebie nawzajem. Zajęcia poprowadziła plastyczka Irina Dima, kierująca studiem rysunku oraz malarstwa w Szkole Sztuk Pięknych w Kiejdanach. Zajęciom plenerowym towarzyszyły różne spotkania i przedsięwzięcia. Opiekunami grupy byli pedagodzy Nela Bosiuk i Kazimierz Duchowski. Irina Dima przybliżyła dorobek znanych polskich i litewskich malarzy, kultywowanie polskich tradycji malarskich – najwybitniejszych przedstawicieli polskiego malarstwa i rysunku drugiej połowy XIX i pierwszej połowy XX w. Przypomniano i utrwalano podstawowe zasady kompozycji, perspektywy, kolorystyki, światłocienia. Wykorzystano ulubione motywy twórczości Czesława Miłosza, walory przyrodnicze, u którego lata spędzone w spokoju litewskiego zaścianka powracały echem w utworach przez całe życie, jak też wątki tematyczne z twórczości noblisty. Zapoznano się z ekspozycją poświęconą Czesławowi Miłoszowi, bohaterami „Doliny Issy” – Magdaleną, czarną świnią, diabełkiem i innymi postaciami, które powstały podczas Międzynarodowego Sympozjum Rzeźb z Drewna „Dolina Issy – 2001”. Uczestnicy warsztatów mieli również okazję wysłuchać opowiadań o Miłoszu strażniczki Szetejń Romy Kożukauskiene. Na plenerze nie ograniczano się wyłącznie do malowania. Uczestnicy zwiedzili Opitołoki, Syruciszki, Surwiliszki, Wędziagołę, Podbrzeż – kolebkę powstania 1863 r., Radziwiłłowskie Kiejdany. Prace plenerowe można było ogladać w siedzibie ZPL w Kiejdanach.

Międzynarodowe spotkanie

10 czerwca br. w Wędziagolskim Ośrodku Kultury odbyło się spotkanie literackie - „100-lecie Czesława Miłosza” . Uroczystości zainaugurowano Mszą św. w kościele Św. Trójcy, odprawioną przez brata franciszkanina Tomasza z Kowna. Po Mszy odbył się przemarsz literatów i gości przez Wędziagołę. Konferencję „100-lecie Czesława Miłosza” poprowadzili: poeta, doktor humanistyki, wykładowca Wileńskiego Uniwersytetu Pedagogicznego Józef Szostakowski, prof. Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie, przyjaciel Czesława Miłosza Algirdas Awiženis, prof. UWW Rustis Kamuntawičius. Aktywnie uczestniczyły poetki: z Siedlec – Urszula Tomasiuk, ze Strzyżowa – Czesława Szlachta-Pytko, Irena Duchowska z Akademii Datnowskiej, Jadwiga Gojlewicz, Zita Pranckewičiene, autorka książki o legendarnym o. Stanisławie z Podbrzeża – Birute Tiknevičiute z Kowna, a także bard wileński, członek kapeli Wujka Mańka – Wiktor Dulko i inni. Spotkanie uwieńczył koncert zespołów – gości konferencji. Na konferencję przybyli rodacy z Polski, Czech, Łotwy i Litwy.

Festyn „Znad Issy”

11 czerwca tego roku, w ramach Dni Kultury Polskiej w Kiejdanach, odbył się IX Festyn Kultury Polskiej „Znad Issy”. Spokojne i ciche Kiejdany zamieniły się w huczne miasto, pod wpływem muzyki i wesołych piosenek brzmiących na starówce, dzięki 18 zespołom, które wzięły udział w święcie. Były to: Orkiestry Dęte z Mażoretkami: Młodzieżowa OD (Niżańsk), OD COKiS (Ciechanowiec); Zespoły Pieśni i Tańca: „Oldrzychowice“ (Czechy), „Bez wianka” (Ostrów Mazowiecka), „Kłosowianie“ (Strzyżów), „Pogórzanie“ (Bieździedza), „Chludowianie“ (Chludowo), „Troczanie“ (Troki), „Jutrzenka“ (Niemenczyn), ,,Kotwica” (Kowno), „Austeja“ (Akademia); Chóry: Męski Zespół Wokalny DK VEF (Ryga-Łotwa), Chór Miasta Białegostoku (Białystok), „Soli Deo” (Suchy las), „Baby Glinickie” i „Barwy jesieni“ (Strzyżów), Zespół Młodzieżowy (Kielce), „Issa” (Kiejdany). Festyn, zainaugurowany Mszą św. w piętnastowiecznym kościele pw. św. Jerzego, przeniósł się na Stary Rynek. Tu uczestnicy święta szykowali się do uroczystego przemarszu ulicami Kiejdan. W ramach festynu w Centrum Wielokulturowym mieszczącym się w budynku dawnej synagogi zostały otwarte dwie wystawy. Jedną z nich, „Adam Mickiewicz 1798-1855”, poświęconą Wieszczowi, udostępniło Kiejdanom Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie, druga zaś – pt. „Światło za oknem” – przybyła z Węgorzewa, dzięki pomocy Fundacji „Dziedzictwo Nasze”. Jej autorka Anna Dąbrowska jest osobą niepełnosprawną i maluje swe obrazy ustami. Z Placu Starego Rynku zespoły przy dźwiękach orkiestr dętych, ze sztandarami i godłami zespołów, serdecznie witane przez turystów i mieszkańców miasta, wyruszyły przez pięknie odnowioną starówkę Kiejdan, trzecią co do wartości architektonicznych na Litwie, do Centrum Kultury, w którym odbył się koncert galowy IX Festynu Kultury Polskiej „Znad Issy”.

Polacy – siłą integracyjną

Poseł Michał Mackiewicz, prezes ZPL, zaakcentował, że dziś Polacy na Litwie stanowiący najliczniejszą mniejszość narodową wnoszą swój polski kwiat do wieńca kultury Litwy, wzbogacając ją i urozmaicając. Cieszył się, że tu, do Kiejdan przybyło tak wiele zespołów z Macierzy, Czech, Łotwy, Litwy, co świadczy o tym, że Polacy mieszkający na Litwie są siłą prawdziwie integracyjną, zacieśniającą więzi autentycznej przyjaźni i współpracy. Koncert rozpoczął zespół „Austeja” z Akademii, potem wystąpili „Troczanie” i Polski Zespół Ziemi Kiejdańskiej „Issa”, „Jutrzenka” z Niemenczyna, wspaniałe Orkiestry Dęte z Niska i Ciechanowca, kowieńska „Kotwica”, „Bez wianka” z Ostrowi Mazowieckiej, „Kłosowianie” ze Strzyżowa oraz „Pogórzanie” z Bieździedzy, „Chludowianie” z Chludowa i zespół górali ze Śląska Cieszyńskiego „Oldrzychowice” z Czech, gdzie w liczącej około tysiąca mieszkańców wsi są aż trzy zespoły w różnym wieku, którymi kierują Alina Grycz i Marek Kantor. Tamtejsi Polacy, podobnie jak my na Wileńszczyźnie, mają polskie szkoły, gazety i czasopisma, a ponadto polskie napisy i polskie grupy w uczelni pedagogicznej i medycznej. Nie sposób pominąć udziału w festynie męskiego zespołu wokalnego z Domu Kultury VEF z Rygi oraz wspaniałego chóru miasta Białegostoku. Chociaż zespół liczący kilkudziesięciu młodych śpiewaków ma dopiero parę lat, jego śpiew robi ogromne wrażenie. Publiczność rzęsistymi oklaskami witała też zespoły „Baby Glinickie” i „Barwy jesieni” ze Strzyżowa, chór „Soli Deo” z Suchego Lasu oraz miły zespół młodzieżowy z Kielc. Prowadzący koncert powszechnie lubiany Wincuk – Dominik Kuziniewicz o każdym zespole starał się powiedzieć kilka słów, by wszyscy lepiej się poznali, bo takie spotkania rodaków to okazja do nowych przyjaźni.

Zabawa świętojańska

24-25 czerwca na Laudzie po raz kolejny tradycyjnie odbyła się zabawa Świętojańska. Świętowano Noc Świętojańską nad Datnówką w Akademii i Datnowie w parku pod patronatem starostwa datnowskiego. Splendoru świętu dodały występy Orkiestry Szałamaistek i Mażoretek „Incanto” Wojewódzkiego Domu Kultury w Rzeszowie pod kierownictwem Edwarda Laski. Polacy święto rozpoczęli Mszą Św. w języku polskim w Wędziagole, 25 km od Kiejdan. Nad Datnówką odbyły się gry i zabawy dla dzieci, do których chętnie dołączyli się rodzice i dziadkowie. Najaktywniejsi młodzi uczestnicy gier otrzymali słodkie nagrody. Dzieciom szczególnie spodobała się przejażdżka konikiem po stadionie. Winszowano Janom i Janinom, a było ich kilkunastu, wszyscy otrzymali dębowe wianki. Była też loteria i popularna wróżka. Pracowała kuchnia polowa. Częstowano się tradycyjną kaszą z grochem, kiełbaskami pieczonymi na ognisku i ziołową herbatką. Przed północą wodami rzeki Datnówki popłynęły wianki ze świeczkami, szukano kwiatu paproci. Wesoło bawiono się i tańczono przy ognisku do późnej nocy. Dyskotekę prowadził Antanas Mikalauskas z kapelą Vilainiai.

Spływ kajakowy

22-24 lipca rodacy z okolic Kiejdan, Wileńszczyzny i Warszawy uczestniczyli w spływie kajakowym po rzece Nemunelio. Celem projektu było poznawanie kraju ojczystego, połączone z poszukiwaniem śladów polskości na ziemi birżańskiej oraz pogłębianie relacji kulturowych z ludnością litewską. Kajakami pokonano ponad 20 km zakolem rzeki Nemunelis za Birżami na granicy z Łotwą. Poszukując śladów polskości na ziemi birżańskiej, w Birżach goszczono u kalwinów, Jonasa Stankevičiusa i w rodzinie Renaty Mikalauskiene pochodzącej z Trok. Uczestnicy spływu zwiedzili zamek Radziwiłłów, najdłuższy most przez jezioro w Birżach, piękny park przy sanatorium w Likenai, jamy - Karves Ola, dolomity, stary młyn w Balsiai.

Obóz nad morzem

7-14 sierpnia zorganizowano w Świętej nad morzem obóz „Naucz mnie babciu”, którego celem była intensywna codzienna nauka języka polskiego w różnych sytuacjach życiowych: na drodze, w kościele, w pokoju, przy posiłkach, spacerach, podczas lekcji, zabaw i wycieczek, w bibliotece itd. dla dzieci polskiego pochodzenia, mieszkających daleko od siebie, nie mających stałego kontaktu ze sobą, a także z polskością, w połączeniu z babciami i dziadkami, mieszkającymi oddzielnie. Wieczorami dzieciom czytano bajki, młodzież spędzała czas na pogawędkach i poważnych dyskusjach ze starszymi. Dla wielu, były to najlepsze dni lata, niezapomniane chwile nad morzem, mimo, że tegoroczna aura nie bardzo sprzyjała, było chłodnawo i deszczowo, prawie nie było możliwości kapać się w morzu. Dzieciom stworzono warunki do udziału w różnych grach, zabawach sportowych w obozowisku, przestrzegając zasady, że mówi się tu wyłącznie w języku polskim. Podczas pobytu na obozie panowała życzliwa, przyjazna atmosfera. Była to wspaniała integracja trzech pokoleń. Rozpiętość wiekowa sięgała od 3 do 83 lat.

Uczestnicy wszystkich imprez wdzięczni są za dofinansowanie Senatowi RP, w większości za pośrednictwem Fundacji „Pomoc Polakom na Wschodzie”.

Inf. wł.

Na zdjęciu: podczas zwiedzania unikatowego dołu, zwanego Karves Ola.

<<<Wstecz