Jubileusz litewskich meteorologów
Potrzebujemy dobrej pogody
Zanim wyjdziemy z domu, głośniej nastawiamy radio, włączamy telewizję lub zaglądamy do Internetu, by sprawdzić, jaką pogodę obiecują synoptycy. Bez prognozy nie wyobrażamy sobie dzisiaj życia. Amerykańscy synoptycy przewidują, że nadchodzący rok będzie na całym świecie chłodniejszy niż zwykle.
„Temperatura powietrza około zera, pochmurno” – tak brzmiała pierwsza prognozy pogody na Litwie ogłoszona 3 stycznia 1926 roku w Radiu Litewskim.
Obecny rok dla krajowych meteorologów jest szczególny. Przed 90 laty (30 września 1921 r.) została założona Litewska Służba Hydrometeorologii (LHMT).
Dyrektorka LHMT Vida Auguliene, podczas konferencji zwołanej z okazji jubileuszu, zauważyła, że dzisiaj ludzie wymagają coraz dokładniejszych prognoz. A liczba odwiedzających stronę internetową służby meteorologicznej www.meteo.lt w 2010 r., w porównaniu z poprzednimi latami, wzrosła o 60 proc.
Radar koło Jęczmieniszek
Czy litewscy meteorologowie mogą zaspokoić najbardziej wymagające oczekiwania mieszkańców?
„Dzisiaj pogodę możemy prognozować na okres 7 dni. A z setki prognoz nie sprawdza się tylko 3-5” – powiedziała dyrektorka. Nie byłoby to możliwe bez najnowszych technologii, z których korzystają litewscy meteorolodzy. Obecnie trwa automatyzowanie i modernizowanie wszystkich krajowych stacji meteorologicznych. W sierpniu otwarto najnowszy radiolokator meteorologiczny w Laukuwie (Litwa Zachodnia). Urządzenie obserwuje zmiany zachodzące w strukturze chmur kłębiastych. Pozwala to synoptykom szybciej rozpoznać, na przykład, formującą się wichurę i dokładnie określić, gdzie ona się pojawi i zawczasu uprzedzić mieszkańców. Radar zlokalizuje też zbliżającą się ulewę, burzę, grad i inne niebezpieczne zjawiska pogodowe. W 2012 roku taki sam radar ma stanąć również na Litwie Wschodniej, a dokładniej w rejonie wileńskim, niedaleko Jęczmieniszek we wsi Kołnota VII.
Litewscy specjaliści w tym roku zaczęli też korzystać z systemu wykrywania piorunów oraz uprzedzania o zjawiskach żywiołowych.
Pierwsze systematyczne obserwacje temperatury zaczął prowadzić w Wilnie astronom ks. Marcin Odlanicki-Poczobutt przy utworzonym w 1770 roku Obserwatorium Astronomicznym. Jak podkreśliła meteorolog Viktorija Čegliene, to były pierwsze takie obserwacje w krajach bałtyckich i jedne z pierwszych w Europie.
Prawie każdy miesiąc inny
Co się dzieje z naszym klimatem obecnie? Na to pytanie próbowała odpowiedzieć klimatolog Audrone Galvonaite. „Klimat – to, czego się spodziewamy, a pogoda – co otrzymujemy” – mówiła.
Zaznaczyła, że klimat zmienia się stale, ale ostatnio te zmiany są zbyt intensywne. Zdaniem Galvonaite, musimy pogodzić się z faktem, że klimat się ociepla i anomalie z tym związane nie ominą też Litwy. Już teraz można zaobserwować zmiany w naszym kraju. „Prawie każdy miesiąc jest inny niż norma przewiduje. Chociaż roczna ilość opadów jest podobna, jednak zmienia się liczba opadów w miesiącu” – powiedziała. Podkreśliła, że Litwa nie jest krajem burzowym, a maksymalna ilość dni burzowych w roku wynosi 45. Natomiast w 2010 r. jedynie w ciągu lipca i sierpnia zanotowano 47 dni burzowych. Wichury, które w tym roku dały się we znaki w Szawlach, nie są obcym zjawiskiem w naszym kraju, ale ich jest coraz więcej. Ale z drugiej strony, zauważyła, że ludzie winią synoptyków nawet o to, że nie kazali zamknąć okna podczas burzy. „Nie wiem, ale dlaczegoś nasi przodkowie wiedzieli, jak zachowywać się podczas burzy. Obecnie ludzie nie wiedzą” – powiedziała klimatolog. Dodała, że przystosowanie się do zmian klimatycznych zawsze było wyzwaniem dla ludzkości.
Jaka będzie zima?
Międzynarodowa agencja prognozy pogody (WSI) ogłosiła prognozę dla Europy do końca grudnia. Dla regionu, do którego należy też Litwa, przewiduje, że w październiku i grudniu ochłodzi się bardziej niż zwykle, natomiast listopad będzie cieplejszy. Amerykańscy meteorolodzy (z agencji prognozy pogody WBA) prognozują, że zimą (grudzień, styczeń, luty) Litwa będzie pod wpływem dwóch różnych stref pogodowych. Dla regionu Litwy Zachodniej przewidują średnią zimową temperaturę trochę niższą niż norma, a dla Litwy Wschodniej – nieco wyższą. Twierdzą, że jedynie Estończycy i Skandynawowie będą cieszyli się większym ciepłem tej zimy. Uważają też, że nadchodzący 2012 rok będzie chłodniejszy ogólnie na całym świecie.
Litewscy synoptycy, na podstawie prognoz Europejskiego Centrum Prognoz Średnioterminowych (ECMWF) przewidują, że średnia temperatura w październiku będzie się wahała w granicach średniej rocznej. Opadów ma być trochę więcej niż zwykle bywa w tym miesiącu. Cała jesień natomiast ma być trochę chłodniejsza niż norma pogodowa dla tego okresu.
Iwona Klimaszewska
Na zdjęciu: do 2013 roku wszystkie litewskie stacje meteorologiczne mają być zmodernizowane.
Najniższą temperaturę w październiku zanotowano w 1956 roku (31 października) w Oranach. Wówczas słupek termometru spadł tam do minus 19,5 st. C. Najcieplejszy dzień października był natomiast w 1985 roku (5 października) w Kybartach, gdzie powietrze ogrzało się aż do 26 st. C.