100-lecie poświęcenia kościoła w Rudominie
Pod wezwaniem Matki Bożej Dobrej Rady
23 grudnia br. minie 100 lat od poświęcenia kościoła pw. Matki Bożej Dobrej Rady w Rudominie. Z tej okazji warto przybliżyć dzieje i dzień dzisiejszy tej świątyni.
Pierwszy kościół w Rudominie został wzniesiony prawdopodobnie w XV w. Dokładnych danych nie ma. Drugą świątynię rzymskokatolicką zbudowano w 1714 r. Jej gruntownego remontu dokonał w 1832 r. hrabia Michał Tyszkiewicz. W tych czasach do parafii rudomińskiej należał kościół filialny w Rudominie i kaplica w pobliskim majątku Szwajcary, która nie zachowała się.
Po Powstaniu Styczniowym 1863 r. władze carskie zlikwidowały parafię rudomińską, kościół przekształcono w cerkiew prawosławną. Wierni z Rudomina i okolicy z braku własnej świątyni udawali się do wileńskiego kościoła Wszystkich Świętych lub do świątyni w Turgielach. Tam zawierali związki małżeńskie, chrzcili dzieci.
Dopiero w roku 1905, gdy została przyjęta ustawa tolerancyjna, mieszkańcy Rudomina zaczęli czynić starania o wybudowanie nowego kościoła. W 1906 r. upoważnieni od społeczności katolickiej Rudomina Jan Chatkiewicz i Wincenty Żabiełowicz udali się do wileńskiego generał-gubernatora z prośbą o pozwolenie na budowę świątyni. W tymże roku w miejscu przyszłej świątyni ustawiono krzyż misyjny, gdzie rudomianie gromadzili się na wspólną modlitwę. W roku 1907 uzyskano pozwolenie na budowę świątyni. Prace nad budową kościoła ruszyły pełną parą. M. in. użyto jako budulca drzew z lasu należącego do majątku Parfianowiczów zamieszkałych w pobliskim Parfianowie (wcześniej Michałowo). Zebrano ponad 10 tysięcy rubli dobrowolnych ofiar pieniężnych. Wikariusz kościoła Wszystkich Świętych w Wilnie ks. Jan Wierpiechowski miał dopatrzyć budowy i zarządzać środkami pieniężnymi.
W stylu neogotyckim
Kościół stanął pod dachem już w 1909 r. Zbudowany został według projektu znanego i cenionego w owym czasie architekta Michała Dubowika (1872-1938) w stylu neogotyckim. Na dachu usytuowane są dwie wieżyczki, a na ich szczycie widnieją krzyże, a trzeci krzyż jest pomiędzy nimi.
W kościele są trzy ołtarze w stylu gotyckim. W głównym ołtarzu mieści się obraz patronki kościoła – Matki Bożej Dobrej Rady. Z opisu z 1921 r. wiemy, że kościół „ma długości 37 metrów i 44 centymetrów, szerokości 15 metrów i 84 centymetry, wysokości 10 metrów”. Kościół został poświęcony 23 grudnia 1909 roku przez administratora diecezji wileńskiej ks. Kazimierza Michalkiewicza i nowo mianowanego proboszcza parafii rudomińskiej ks. Juliana Raczkowskiego.
Po księdzu Raczkowskim posługę duszpasterską w parafii rudomińskiej pełnili księża Ostrowski i Kuncewicz, który został zamordowany w 1920 r. przez bolszewików idących na Warszawę.
Aktywne życie religijne
Według spisu z roku 1914, parafia rudomińska liczyła 3421 wiernych. Wymienieni są tam Waszkiewiczowie, Wiszniewscy, Paszkiewiczowie, Sobolewscy, Malinowscy, Bobrowiczowie, Romanowscy, Gajdukiewiczowie, Jurgielewiczowie, Zakrzewscy.
W okresie międzywojennym dość aktywnie rozwijało się życie religijne. W 1921 r. kościół parafialny ogrodzono kamiennym murem. Rok później zbudowano Dom Ludowy, który po upływie kilku lat spłonął. W 1929 r. rozpoczęto budowę nowej plebanii, w tym celu założono specjalny komitet ludowy plebanii, w skład którego weszli nobilitowani parafianie jak Henryk Wańkowicz z Peteszy, Romuald Parfianowicz z Parfianowa czy Stefan Sławiński.
Przy parafii działały różne stowarzyszenia i wspólnoty katolickie: Bractwo Różańcowe, Żywy Różaniec, Apostolskie Modlitwy, Akcja Katolicka, Bractwo Trzeźwości, Trzeci Zakon św. Franciszka (tercjarze).
Kapłani i organiści
Posługę duszpasterską jako proboszczowie parafii rudomińskiej w okresie międzywojennym i do czasów dzisiejszych pełnili księża: Józef Hajdukiewicz (zm. 1959 r.), Longin Iwanczyk, Leon Pukianiec, Juozas Urbonas (do 1997 r.), Zenonas Potiejunas (w latach 1997-2004). Podczas kadencji ks. Potiejunasa parę lat pomagał mu jako wikary ks. Tadeusz Švedavičius. Dziś proboszczem parafii rudomińskiej jest ks. Raimundas Varaneckas. Przed paru laty wikariuszem, co prawda krótko, był ks. Stanisław Maciukiewicz, obecnie proboszcz parafii suderwskiej, który w niedziele sprawował ofiarę Mszy św. o godz. 16 dla młodzieży, chętnie uczęszczającej na nią z racji dogodnego dla niej czasu.
Pisząc o kapłanach należy wspomnieć i o organistach parafii rudomińskiej. Od 1943 był nim Antoni Kaczanowski, w latach 1955-1961 – Wincenty Termion, od 1961 do śmierci w 1988 Ignacy Raudo. „Pałeczkę” po nim przejął Jan Drutel, poprzednio organista kościoła pw. Ducha Świętego w Wilnie. Już 22 lata pełni funkcję organisty i kierownika chóru kościelnego w Rudominie. Z chóru kościelnego wyłonił się zespół folklorystyczny „Rudomianka”.
Warto wspomnieć też o zamieszkałych od 1995 roku w Rudominie zakonnicach – siostrach bernardynkach, które na dobre wpisały się w życie religijne parafii, czuwając nad organizacją procesji, przewodnicząc niekiedy modlitwom i nabożeństwom.
Nie sposób nie wspomnieć o pobycie w parafii rudomińskiej przez kilka miesięcy J. E. ks. kardynała Henryka Gulbinowicza, b. metropolity wrocławskiego, kawalera Orderu Orła Białego, wówczas alumna Arcybiskupskiego Seminarium Duchownego w Wilnie, który po zamknięciu seminarium 20 lutego 1945 r. został skierowany przez metropolitę wileńskiego arcybiskupa Romualda Jałbrzykowskiego do pomocy w pracy duszpasterskiej księdzu Józefowi Hajdukiewiczowi. Fakt ten dla parafii rudomińskiej może być powodem do dumy.
Odnowa świątyni
Po przybyciu do parafii w 1997 r. ks. Zenonasa Potiejunasa rozpoczęto gruntowny remont świątyni: odnowiono ołtarze, wymieniono posadzkę, wymalowano ławy, ściany i sklepienie.
Gdy w 2004 r. proboszczem został ks. Rajmundas Varaneckas, nowe oblicze przyjął majdan – teren wokół kościoła: dookoła świątyni wyłożono kostką dość szeroką dróżkę, na miejscu starych kasztanów i lip, które wypiłowano, zasadzono dekoracyjne drzewka, krzewy i kwiaty, ustawiono ławeczki. Przed głównym wejściem ułożono nowe schody, przy bocznym wejściu z lewej strony urządzono wjazd dla niepełnosprawnych. W miejscu starego misyjnego krzyża stanął nowy, z figurą Chrystusa dość pokaźnych rozmiarów.
Tuż za bramą, przy murze, znajduje się grób wieloletniego proboszcza parafii rudomińskiej ks. Józefa Hajdukiewicza, zmarłego 30 XII 1959 r. w wieku 86 lat i o. Wołodimira Prokopiwa (1912-1996), księdza grekokatolickiego, zesłańca, profesora seminarium w Przemyślu.
Do parafii rudomińskiej jako filia należy kaplica pw. św. Faustyny w Skojdziszkach, od czasu jej poświęcenia w 2001 r. Dziś parafia rudomińska liczy około 8 tys. wiernych. Z niej przez ostatnie dziesięciolecia wyszło dwóch kapłanów: ks. Paweł Palul i ks. Renald Kuczko, co niewątpliwie jest zaszczytem dla parafii.
Jan Lewicki
Fot. autor