Profilaktyczne badania w Centralnej Przychodni Rejonu Wileńskiego
Zanim nie będzie za późno
Rak jelita grubego jest jedną z najczęściej występującą (po raku płuc) i stosunkowo późno wykrywaną formą nowotworów. Ostatnio na Litwie rocznie diagnozuje się ponad 1500 nowych przypadków zachorowań na tę podstępną chorobę onkologiczną.
Rak jelita grubego atakuje co najmniej jedną osobę z pięćdziesięciu. A na rozwój nowotworu dolnego odcinka przewodu pokarmowego największy wpływ ma niewłaściwe odżywianie się, napięcie nerwowe, stres, zwiększające się życiowe tempo, częstokroć także dziedziczne uwarunkowania.
Od 1 lipca w dwóch powiatach kraju - wileńskim i kowieńskim - rozpoczęto realizowanie próbnego dwuletniego projektu w ramach potwierdzonego w czerwcu br. przez ministra ochrony zdrowia programu wczesnego wykrywania raka jelita grubego. Obok innych placówek opieki zdrowotnej pierwszego kontaktu prawo do przeprowadzenia badań prewencyjnych, polegających na badaniu kału na krew utajoną, których podstawowym celem jest zbadanie pacjentów w wieku 50-74 lat, uzyskała także Centralna Przychodnia Rejonu Wileńskiego.
Najczęstsza lokalizacja i przyczyny choroby
Zdaniem gastroenterologa Galiny Skwarciany, zastępcy lekarza głównego Centralnej Przychodni Rejonu Wileńskiego, zgodnie z danymi statystycznymi najczęstszą lokalizacją nowotworów układu trawiennego człowieka jest przełyk oraz jelito grube.
- Jak wiadomo, układ jelitowy można podzielić na dwa podstawowe odcinki: jelito cienkie i jelito grube. Nowotwory jelita cienkiego występują bardzo rzadko, natomiast rak jelita grubego jest zjawiskiem nader częstym. Tutaj rak najczęściej jest lokalizowany w okrężnicy i odbytnicy – stwierdza lekarz Galina Skwarciany, wyjaśniając, że ok. 80 proc. przyczyn powodujących raka medycynie nie jest znanych. Jednak według lekarki, do grupy zwiększonego ryzyka zachorowania na raka jelita grubego należą osoby, których krewni pierwszego stopnia zmierzyli się z tą chorobą. Na rozwój tego rodzaju nowotworu niemały wpływ mają także obyczaje i nawyki żywieniowe.
- U nas ludzie przyzwyczajeni są do spożywania dużych ilości mięsa. Jadają tłuste i najczęściej smażone potrawy, mniej natomiast spożywają produktów pochodzenia roślinnego. Może to zabrzmieć banalnie, ale nadwaga, palenie papierosów, nadużywanie alkoholu i mała aktywność fizyczna też są poniekąd przyczynami pojawienia się raka jelita grubego. Przykładowo, w Stanach Zjednoczonych, gdzie wielu ludzi cierpi na nadwagę, za pomocą rozmaitych programów walczy się z hipodynamią, uświadamia o szkodliwości palenia oraz innych zgubnych nawykach. Naszym pacjentom na razie, niestety, takiej świadomości brakuje – ubolewa Galina Skwarciany.
Wiek – przesłanką zachorowania
Według badań lekarskich, ryzyko zachorowania zaczyna wyraźnie wzrastać po 50 roku życia. Szczyt zachorowań na ten nowotwór pojawia się u ludzi po 60 roku życia. Dlatego też programem badań wczesnego wykrywania raka jelita grubego będą objęte przede wszystkim osoby w wieku od 50 do 74 roku życia.
- Wykrycie nowotworu jelita grubego w I i II stadium rozwoju pozwala na to, by go skutecznie zoperować. Osiemdziesiąt do stu procent pacjentów po operacji powraca do zdrowia. Dzięki temu, że operacje są bardzo nowoczesne, jakościowe, pacjent nie ma żadnych problemów po operacji. Jeżeli natomiast wykrywany nowotwór jest w stadium zaawansowanym - w III i IV - skuteczność leczenia choroby jest niska. Tak więc o 100-procentowym wyzdrowieniu nie można mówić – przestrzega lekarz - gastroenterolog Galina Skwarciany.
Niebezpieczne sygnały
Według lekarz Skwarciany rak jelita grubego jest chorobą, która nie ma jakichkolwiek szczególnych objawów. Jednak bóle w jamie brzusznej, wzdęcia, kłopoty z wypróżnianiem się powinny być sygnałem ku temu, by zwrócić się do lekarza.
- Bolesne, często z krwią wypróżnianie się świadczy o tym, że coś jest nie tak. Krew pojawia się, jeżeli nowotwór jest w końcowym odcinku jelita grubego. Jeżeli natomiast nowotwór rozwija się w początkowej części jelita grubego krwawienia gołym okiem nie da się dostrzec. Dlatego też najważniejszym celem tego powyższego programu, jest wykrycie wczesnego stadium raka. Osoby zainteresowane dokonaniem badań powinny zwrócić się do swych lekarzy rodzinnych, którzy każdemu pacjentowi w przewidzianym przydziale wiekowym wydadzą skierowanie do udziału w tym programie. Zadaniem lekarza jest zapoznanie pacjenta z prawdopodobieństwem zachorowania na tę chorobę i jej ewentualnymi skutkami. Lekarz powinien poinformować, w jaki sposób badanie zostanie przeprowadzone. Zaznaczmy, że badanie wcale nie jest skomplikowane – wystarczy jedynie dostarczyć do laboratorium próbkę kału, który według specyficznej metody laboratoryjnej zostanie zbadany na zawartość krwi – wyjaśnia zastępca lekarza głównego CPRW.
Przezorność zmniejszy ryzyko
Jeśli wynik badań jest negatywny pacjentom zaleca się je powtórzyć po dwóch latach, jeżeli natomiast pozytywny - chory jest kierowany na kolonoskopię, badania endoskopowe, polegające na oglądaniu wnętrza jelita grubego. O ile w trakcie przeprowadzania badania lekarz widzi zmiany, pobiera biopsję w celu ustalenia stadium rozwoju nowotworu. Badania endoskopowe również są przeprowadzane w przychodni rejonowej, która jest wyposażona w nowoczesny sprzęt endoskopowy. Pacjent do procedury jest przygotowywany przez lekarza rodzinnego, który nie tylko informuje go o przebiegu badania, ale też aplikuje niezbędne leki.
- Niektórzy ludzie wyraźne objawy choroby bagatelizują, myśląc, że to chwilowe dolegliwości, na przykład, zwykłe hemoroidy. Istnieje jednak prawdopodobieństwo, że powodem krwawienia mogą być polipy na jelicie grubym, które są wstępnym krokiem do zachorowania na raka – zdaniem pani lekarz profilaktyczne, nieodpłatne badania są wyjątkową okazją, żeby poddać się kontroli i uwolnić od dokuczliwej dolegliwości.
Chociaż program obejmuje pacjentów w określonym wieku, to jednak w przychodni rejonu wileńskiego test na krew utajoną mogą wykonać osoby również młodsze cierpiące na schorzenia dolnego odcinka przewodu pokarmowego. Realizowanie programu nie ma konkretnych granic czasowych, ale ważnym jest, by z badaniami nie zwlekać, ponieważ im wcześniej się pacjent zbada, tym więcej szans będzie miał na wyzdrowienie.
Irena Mikulewicz
Na zdjęciu: według gastroenterologa G. Skwarciany zwiększone ryzyko zachorowania na raka jelita grubego mają osoby, których krewni pierwszego stopnia zmierzyli się z tą chorobą.
Fot. autorka