Historia upamiętniona w rzeźbach
W ubiegły piątek, 6 czerwca, w Puszczy Rudnickiej odbyła się uroczystość odsłonięcia pomników uczestnikom Powstania Styczniowego 1863 roku oraz żołnierzom Armii Krajowej. Autorem pomników oraz pomysłodawcą ich postawienia jest Edward Kurkianiec, rzeźbiarz z Białej Waki, wielki miłośnik historii Puszczy Rudnickiej. Symboliczne, że pomnik powstańcom został odsłonięty w 145 rocznicę Powstania Styczniowego.
Puszcza Rudnicka zarówno w wieku XIX jak i XX była miejscem walk partyzantów. W Powstaniach Listopadowym oraz Styczniowym znajdowali w niej schronienie oddziały powstańcze, które walczyły z wojskiem carskim. W wieku XX na terenie puszczy działało szereg oddziałów polskiej partyzantki.
Pierwszy pomnik jaki przypominał o historycznych walkach w Puszczy Rudnickiej został ustawiony w roku 1906. Wówczas rosyjskie władze postawiły w lesie pomnik porucznikowi gwardii carskiej Arbuzowowi, który w roku 1863 zginął w walce z oddziałem powstańców pod dowództwem Sendka. Kamienny monument jest dzisiaj w znacznym stopniu zniszczony czasem, jednak da się na nim odczytać ostatnie słowa jakie powiedział do swoich żołnierzy oficer, rozkazując ostatnim opuścić teren boju. W tej walce oddział Sendka rozbił kompanię rosyjskiej gwardii. Chociaż w Powstaniu Styczniowym na terenie Litwy powstańcy odnieśli wiele wspaniałych zwycięstw, ostatecznie zbrojny zryw polskiego i litewskiego narodów został stłumiony przez armię carską. Wielu powstańców, którzy trafili do niewoli rosyjskiej, z rozkazu gubernatora Michaiła Murawjowa skończyło swoje życie na szubienicy.
Uroczystość odsłonięcia pomników w Puszczy Rudnickiej, w której wzięli udział wicemarszałek Senatu RP Zbigniew Romaszewski, konsul generalny RP w Wilnie Stanisław Cygnarowski, mer rejonu solecznickiego Leonard Talmont, wicemer Zdzisław Palewicz, delegacja samorządu rejonu solecznickiego, poprzedziła Msza święta w rudnickim kościele. Po zakończeniu nabożeństwa uczestnicy uroczystości udali się w głąb Puszczy Rudnickiej.
Zaszczyt odsłonięcia rzeźby upamiętniającej bohaterstwo powstańców styczniowych przypadł merowi L. Talmontowi oraz wicemarszałkowi Z. Romaszewskiemu. Kiedy z monumentu zostało zdjęte białe płótno uczestnicy uroczystości ujrzeli rzeźbę wykonaną z dębu - postać powstańca z pochyloną głową, trzymająca przy swojej piersi miecz. Pomnik powstańcom styczniowym został ustawiony niedaleko pomnika porucznikowi Arbuzowowi, i jakby symbolizuje pogodzenie przedstawicieli dwóch walczących ze sobą obozów politycznych.
- Jestem bardzo wzruszony dzisiejszą uroczystością. Tak się dzieje, że w życiu codziennym nierzadko zapominamy o wielkich wydarzeniach historycznych. Dzisiaj w Puszczy Rudnickiej wspominamy o wydarzeniach, które stanowią fundament naszej tożsamości narodowej. Pamięć o tych wydarzeniach z przeszłości powinniśmy przekazywać następnym pokoleniom, ponieważ naród nie jest niczym innym jak sztafetą pokoleń - powiedział podczas uroczystości odsłonięcia pomnika powstańcom styczniowym wicemarszałek Z. Romaszewski, który 16 lutego 2008 roku został odznaczony przez prezydenta Litwy Valdasa Adamkusa „Orderem za zasługi przed Litwą“.
Mer rejonu solecznickiego w swoim wystąpieniu podziękował autorowi rzeźb E. Kurkiańcowi za wykonanie monumentów oraz zapewnił zebranych, że samorząd solecznicki i w przyszłości będzie prowadził działania na rzecz upamiętnienia historycznych miejsc. Chór zespołu folklorystycznego „Solczanie“ wykonał przy pomniku powstańców wiązankę polskich pieśni patriotycznych. Ksiądz proboszcz parafii ejszyskiej Jan Matusiewicz poświęcił rzeźbę-pomnik.
Wicemer rejonu solecznickiego Zdzisław Palewicz w swoim przemówieniu przypomniał zebranym o historycznych walkach jakie toczyły się na terenie Puszczy Rudnickiej w wieku XIX i XX.
- Puszcza Rudnicka była miejscem walk zarówno powstańców listopadowych, styczniowych jak i partyzantów Armii Krajowej. Za chwilę udamy się na miejsce pochówku 25 partyzantów oddziału Armii Krajowej pod dowództwem Czesława Stankiewicza, pseudonim „Komar“. 6 stycznia 1945 roku oddział „Komara“ stoczył bohaterską walkę z przeważającymi w sile oddziałami radzieckiego NKWD, zadaniem których było zniszczenie polskich partyzantów. W ciągu dwudniowego boju polski oddział stracił ponad 30 żołnierzy, jednak zdołał wyjść z okrążenia. Straty sowieckiego NKWD stanowiły ponad 50 zabitych. Oddział „Komara“ prowadził walkę z władzą sowiecką do marca 1945 roku, kiedy to został okrążony i zlikwidowany przez operacyjną kompanię NKWD - mówił Z. Palewicz.
Po odsłonięciu pomnika powstańcom uczestnicy uroczystości udali się na miejsce pochówku żołnierzy oddziału „Komara“, gdzie został odsłonięty nowy krzyż nad żołnierską mogiłą.
- Pierwszy krzyż na mogiłach akowców został postawiony jeszcze na początku lat 90. Od tego czasu krzyż uległ znacznemu zniszczeniu, wobec czego postanowiliśmy postawić nowy. W przyszłości planujemy opracować specjalny szlak turystyczny po pamiętnych miejscach Puszczy Rudnickiej. Sądzę, że będzie to ciekawe jak dla turystów z Polski tak i dla naszej młodzieży, której musimy przekazać pamięć o bohaterstwie naszych przodków - powiedział Z. Palewicz.
A. Kołosowski
Na zdjęciu: przemawia wicemarszałek Senatu RP Z. Romaszewski.