Dokument długo oczekiwany, ale z jakim zapisem?
Karta Polaka, która od lat stanowiła temat wielu rozmów, debat, a nawet zagorzałych dyskusji, wreszcie wchodzi w życie. Dokument, oczekiwany przez kilkanaście lat jako spełnienie moralnego obowiązku Macierzy wobec Polaków na Wschodzie po utracie przez nich obywatelstwa polskiego na skutek zmian historycznych, został uchwalony przez Sejm RP 7 września 2007 r. i 22 września podpisany przez prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego. Od 29 marca br. wnioski o nadanie Karty Polaka już są przyjmowane we wszystkich polskich placówkach konsularnych na terenie dawnego ZSRR. (Tekst Ustawy podawaliśmy w n-rze 458 „Roty” ub.r.)
W przeddzień tego ważnego wydarzenia Fundacja „Pomoc Polakom na Wschodzie” w porozumieniu z polskim MSZ oraz redakcją dziennika „Rzeczpospolita” zorganizowała szereg spotkań dla dziennikarzy mediów polskich ze Wschodu celem bliższego zapoznania polskiego społeczeństwa za granicami kraju z procedurą i szczegółami, dotyczącymi uzyskania dokumentu.
Niemałą konsternację wywołała podczas tych spotkań informacja o tym, że imię i nazwisko posiadacza Karty Polaka mają na niej figurować... w pisowni, identycznej z zapisem w dokumencie tożsamości jego kraju zamieszkania. Już podczas konferencji prasowej w Ministerstwie Spraw Zagranicznych z udziałem wiceministra Jana Borkowskiego i zastępcy dyrektora Departamentu Polonii Wojciecha Tycińskiego zabrzmiały ostre głosy krytyki odnośnie tego novum, o którym nie było mowy wcześniej, ani też nie figurującego w Ustawie. Zdanie ministerstwa bazuje się bowiem na twierdzeniu, że Karta Polaka jest ważna tylko razem z dokumentem tożsamości, toteż do niej można wpisać tylko jedną, figurującą w nim wersję nazwiska, by zapobiec ewentualnym nieporozumieniom w przypadku rozbieżności w zapisach. Ostrzegano np., że podczas przyjmowania na studia lub do szpitala mogą z tego wyniknąć kłopoty.
Słuszne rozgoryczenie brzmiało zatem w wypowiedziach wielu obecnych na spotkaniu przedstawicieli skupisk Polaków ze Wschodu. Odwoływano się w nich do moralnego wymiaru powstania tego dokumentu, ważniejszego niż korzyści praktyczne dla wielu osób, którym odebrano niegdyś obywatelstwo polskie. Mówili o tym prezes ZPL Michał Mackiewicz, wiceprzewodnicząca Federacji Organizacji Polskich na Ukrainie Teresa Dutkiewicz, przedstawicielka Polaków w Sankt Petersburgu i in. Prezes ZPL przypomniał również, że takie posunięcie w chwili, gdy nie nastąpiło dotąd rozwiązanie sprawy polskiej pisowni nazwisk na Litwie, wręcz niweczy dotychczasowe starania i nadzieje w kierunku jej legalizacji.
Nie mniej burzliwy przebieg miała debata na temat wejścia w życie Karty Polaka, zorganizowana w redakcji „Rzeczpospolitej”. Były doradca premiera J. Kaczyńskiego, a zarazem współtwórca Ustawy Michał Dworczyk podkreślając wagę moralnego wymiaru Karty Polaka wyjaśniał, że dane w tym dokumencie jednoznacznie muszą być wpisywane w języku polskim, zaś obok mogą być wpisane z dokumentu tożsamości, inaczej bowiem ta Ustawa w ogóle traci sens.
Obecny na spotkaniu poseł Andrzej Czuma, wiceprzewodniczący Sejmowej Komisji Łączności z Polakami za Granicą, obiecał osobiście dopilnować tej sprawy, by słusznym żądaniom rodaków ze Wschodu stało się zadość. Ostatecznie przedstawiciele MSZ zgodzili się, że przyjęta tuż przed wyborami parlamentarnymi Ustawa wymaga nowelizacji i niektórych poprawek.
W przeddzień wejścia w życie Karty Polaka w ambasadzie Rzeczypospolitej Polskiej w Wilnie odbyła się konferencja prasowa, podczas której konsul generalny RP w Wilnie Stanisław Cygnarowski przedstawił cały ciąg procedur, które musiałyby być wykonane przez osobę ubiegającą się o ten dokument. Karta Polaka, która potwierdza przynależność do narodu polskiego i o której od lat się dyskutowało, stała się rzeczywistością. Zostanie wprowadzona w 15 krajach, w tym również na Litwie.
W środę Konsulat Generalny RP w Wilnie poinformował, iż ostatecznie uwzględniono ostry sprzeciw Związku Polaków na Litwie oraz innych organizacji polskich z Ukrainy, Białorusi i Federacji Rosyjskiej. Przyjęta została wersja zapisu imienia i nazwiska posiadacza Karty Polaka w pisowni i brzmieniu polskim, zaś obok zgodnie z zapisem w języku kraju zamieszkania.
Aby otrzymać Kartę Polaka, kandydat powinien wypełnić wniosek, który można otrzymać w konsulacie: poprzez stronę internetową, drogą pocztową lub też przez odebranie osobiste.
Adres internetowy - www.wilnokg.polemb.net.
Czesława Paczkowska
Na zdjęciu: wiceminister spraw zagranicznych Jan Borkowski przez dwie godziny odpowiadał na pytania dotyczące Karty Polaka.