Ważny krok ku Europie
Z wiceministrem spraw zagranicznych Jarosławem NIEWIEROWICZEM o nowych zasadach ruchu granicznego po wstąpieniu Litwy do Schengen rozmawia Czesława Paczkowska
Z początkiem 2008 roku Litwa staje się pełnoprawnym członkiem europejskiego systemu granicznego Schengen, co pociąga za sobą pewne zmiany.
Praktycznie granice zostały otwarte już 21 grudnia, żeby ludzie mogli skorzystać z nowych praw na święta. Formalnie wizy Schengen i opłaty za nie zaczną być stosowane od 1 stycznia 2008 r. Kto zaś otrzymał wizę jeszcze w tym roku, będzie ona funkcjonowała na starych zasadach i ważna będzie wyłącznie na terenie Litwy do wygaśnięcia jej ważności. Natomiast ten, kto otrzyma wizę w styczniu następnego roku, będzie miał już wizę ważną na wszystkie kraje strefy Schengen.
Jak się konkretnie zmieni sytuacja od 1 stycznia 2008 r. dla tych osób, które nie posiadają wiz?
Strefa Schengen ma dwojakie znaczenie pozytywne. Po pierwsze – dla obywateli naszego państwa. To znaczy, że do 25 krajów – członków strefy Schengen, 22 z nich – członków UE (wszystkie kraje z wyjątkiem Wielkiej Brytanii, Irlandii, Bułgarii, Rumunii i Cypru) i 3 spoza UE (Islandia, Norwegia i Szwajcaria) - będziemy podróżować bez wiz i bez sprawdzania dokumentów. Nie znaczy to, że dokumentów nie należy mieć przy sobie, ale z wyjątkiem sytuacji nadzwyczajnych, na granicy nie będą one sprawdzane. Natomiast wobec obywateli krajów trzecich – nie należących do UE i do strefy Schengen zmieni się oczywiście polityka wizowa. Najważniejsza zmiana, to cena - dla obywateli tych państw wyniesie 60 euro. Litwa była przeciwnikiem tak wysokiej ceny, ale, niestety, jest to decyzja wszystkich krajów Unii Europejskiej. Udało się natomiast podpisać specjalne umowy wizowe z Ukrainą, Rosją, Mołdową, możliwie niedługo też z Gruzją, według których to umów wizy wjazdowe do UE będą tańsze - po 35 euro.
To jest, oczywiście, negatywna strona naszego przystąpienia do Schengen, ale są też i pewne pozytywy dla obywateli krajów trzecich. Mianowicie, że otrzymując wizę Schengen jednego kraju będzie ona ważna we wszystkich krajach: jeżeli np. mieszkaniec Białorusi otrzymał jeszcze w tym roku wizę litewską, to musiał też otrzymywać wizę polską, węgierską i oddzielnie do krajów strefy Schengen, co realnie mogło go kosztować nawet więcej, niż teraz. W tej chwili jednej wizy wystarczy, żeby jechać do każdego z tych krajów, gdyż po wjeździe do Litwy z litewską wizą człowiek może jechać na Łotwę, do Polski, Portugalii itd. To jest zaletą naszego przystąpienia do Schengen. Drugim plusem jest to, że wiza wydana przez inny kraj strefy Schengen będzie działać też na Litwie. Osoba, która otrzyma wizę w każdym innym konsulacie państwa strefy Schengen, będzie mogła przyjechać na Litwę. Tym samym poszerzają się możliwości geograficzne otrzymania wizy do UE.
Trzecim ważnym momentem jest to, że strefa Schengen przewiduje możliwości ułatwienia ruchu przygranicznego i dlatego w tej chwili negocjujemy umowy dwustronne z Białorusią i Rosją w sprawie ruchu przygranicznego. Najprawdopodobniej będzie to odbywać się na podstawie specjalnej karty identyfikacyjnej potwierdzającej, że ten obywatel jest mieszkańcem strefy przygranicznej. Z taką kartą będzie on mógł podróżować do sąsiedniego kraju bez wizy albo z wizą, która będzie miała symboliczną cenę. Takie ułatwienie ma też duże znaczenie dla Litwy, gdyż z Białorusią mamy długą granicę o rozciągłości 679 km. Toteż dużo naszych obywateli będzie mogło jeździć na Białoruś, dużo osób z Białorusi też będzie mogło przyjeżdżać na Litwę. Planujemy, że strefa przygraniczna obejmie maksymalnie 50 km w obie strony od granicy i dlatego Wilno również będzie do niej zaliczone.Wszyscy, którzy mieszkają w rejonach przygranicznych z Białorusią i w Wilnie, będą mogli ubiegać się o taką kartę, na podstawie której będzie można podróżować na Białoruś. To samo dotyczy mieszkańców rejonów przy granicy z Królewcem, którzy będą mieli ułatwione podróżowanie do Rosji. To tyle, jeżeli chodzi o zalety i problemy Schengen.
A jak szybko należałoby się spodziewać wprowadzenia tych ułatwień dla osób mieszkających w strefie przygranicznej?
Mam nadzieję, że w przeciągu następnego roku, czyli do końca 2008 roku uda się zakończyć negocjacje i wcielić porozumienia w życie. Aczkolwiek całkowitej pewności na razie nie ma, ponieważ to zależy też od naszych partnerów na Białorusi i w Rosji.
Czy ta podróż na Litwę lub Białoruś będzie ograniczona wyłącznie 50-kilometrową strefą przygraniczną?
Ta kwestia jest jeszcze do ustalenia. Natomiast prawdopodobnie będzie ograniczenie do 50 km oraz czasowe przebywanie na terytorium innego kraju nie dłużej niż 90 dni w ciągu 6 miesięcy.
Czy są przewidziane wyjątki w kosztach wiz dla obywateli krajów trzecich, dla których wiza będzie najdroższa?
Tak, chociaż np. wiza dla obywateli Białorusi będzie kosztowała 60 euro, są też określone rodzaje wiz, stanowiące wyjątki dla poszczególnych kategorii obywateli innych państw. Z opłat wizowych będą zwalniani: członkowie rodzin obywateli któregoś z krajów UE; dzieci do lat 6; uczniowie, studenci, nauczyciele, wykładowcy, naukowcy, podróżujący w celach dydaktycznych lub naukowo-badawczych; osoby jadące nawiedzić ciężko chorych bliskich krewnych, lub na ich pogrzeb; 2 razy do roku w celu odwiedzin grobów swoich bliskich, pochowanych na terytorium Litwy; osoby litewskiego pochodzenia; obcokrajowcy, mający paszporty dyplomatyczne i służbowe; podróżujący w sprawach kulturalnej lub politycznej współpracy i in.; na zaproszenie władz, prezydenta, Sejmu, rządu, ministerstwa do udziału w oficjalnych spotkaniach; w wyjątkowych sytuacjach na mocy decyzji szefa przedstawicielstwa dyplomatycznego o udzieleniu ulgi wizowej.
Dziękuję za rozmowę.