Ostatnio w prasie ("Lietuvos aidas" z dn. 7 czerwca 2006 r.; "Respublika" nr 129 (4884) z dn. 9 czerwca 2006 r. - artykuły "Wileńszczyzna - znów Polaków" ("Vilniaus kraštas - vėl lenkų"), "Na Wileńszczyznę powraca polonizacja" ("Į Vilniaus kraštą grįžta polonizacija"); "Lietuvos žinios" nr 130 (11 467) z dn. 9 czerwca 2006 r. - artykuł "W rejonie wileńskim - emocje z powodu szkół" ("Vilniaus rajone - aistros dėl mokyklų"; "Respublika" z dn. 10 czerwca 2006 r. - artykuł "Spolszczanie Wileńszczyzny wstrzymane" ("Vilniaus krašto lenkinimas sustabdytas"); "Respublika" (wydanie rosyjskie) z dn. 7 czerwca 2006 r. - artykuł "Problemy niemenczyńskich uczniów rozwiąże nowa szkoła" wzrosła liczba różnego rodzaju interpretacji nt. stanu oświaty w samorządzie rejonu wileńskiego. Przedstawiane są w nich wypaczone, niezgodne z prawdą, kłamliwe twierdzenia, urabiające nieprawdziwą, negatywną opinię o pracy oświatowej w rejonie wileńskim. Oprócz tego, że są nieuzasadnione, podżegają do waśni narodowościowych i tym samym naruszają założenia art. 29 i 37 Konstytucji Republiki Litewskiej.
Media na pasku "Vilnii"
W artykule "Na Wileńszczyznę powraca polonizacja" w dzienniku "Respublika" z dn. 9 czerwca 2006 r. autor Gediminas Reklaitis twierdzi, że zatwierdzony przez samorząd rejonu wileńskiego plan "O zatwierdzeniu sieci szkół ogólnokształcących samorządu rejonu wileńskiego na lata 2006-2012" "daje pierwszeństwo polskim szkołom dwujęzycznym i trójjęzycznym, litewskie placówki oświatowe są natomiast masowo zamykane". Przewodniczący organizacji "Vilnija" Kazimieras Garšva ( "Respublika z dn. 10 czerwca 2006 r., artykuł "Spolszczanie Wileńszczyzny wstrzymane") oświadczył, że "zatwierdzony przez samorząd rejonu wileńskiego plan reorganizacji szkół ogólnokształcących na lata 2006-2012 przewiduje dalsze umacnianie szkół polskich oraz szybką likwidację szkół litewskich". To oszczerstwo, ponieważ rzeczony plan nie przewiduje zamknięcia ani jednej klasy z litewskim językiem nauczania.
W tym samym artykule "Na Wileńszczyznę powraca polonizacja" twierdzi się, że "litewskie szkoły w Mościszkach i Bujwidzach były zupełnie zamknięte". Twierdzenie to nie jest zgodne z prawdą, ponieważ te placówki oświatowe były i pozostają samodzielne.
Mijające się z prawdą twierdzenia autora powyższego artykułu o tym, że "likwidacja szkół litewskich stała się zjawiskiem masowym" oraz że "władza rejonu dąży do zachowania szkół polskich, gdzie uczy się zaledwie kilkunastu uczniów, zaś analogiczne litewskie placówki oświatowe zamyka i przyłącza do innych" zaszkodziły reputacji samorządu, ponieważ samorząd rejonu wileńskiego od 1997 r. nie zlikwidował żadnej klasy z litewskim językiem nauczania, chociaż w 2000 r. zamknął szkołę początkową w Łyciunach z polskim językiem nauczania.
Rzeczywistość jest zupełnie inna. Litewskie szkoły początkowe w Suderwie (4 uczniów) i Duksztach (6 uczniów) nie tylko nie są zamykane, powołane zostały w nich nawet stanowiska dyrektorów. W artykule przedstawiono niedokładną i stronniczą informację o litewskiej szkole początkowej w Glinciszkach, o szkole podstawowej w Porudominie, o szkole-przedszkolu w Niemieżu, o szkole początkowej w Rukojniach. Twierdzi się, że zostały one przyłączone do polskich lub trójjęzycznych placówek oświatowych albo, że zamierza się to uczynić.
W celu stworzenia sieci placówek oświatowych, opartej na docelowym finansowaniu i racjonalnym wykorzystaniu zasobów, lepszym zorganizowaniu procesu nauczania, stworzenia lepszych warunków do adaptacji dzieci oraz zapewnienia ciągłości nauczania Rada samorządu rejonu wileńskiego decyzją nr T3-228 z dnia 19 sierpnia 2005 r. "O reorganizacji żłobka-przedszkola", decyzją nr T3 256 z dnia 7 października 2005 r. "O kontynuacji reorganizacji żłobka-przedszkola w Glinciszkach", żłobek-przedszkole w Glinciszkach (z litewskim i polskim językiem nauczania) został przyłączony do Glinciskiej Szkoły Początkowej (gdzie nauka odbywała się w językach litewskim i polskim). Do innej szkoły podstawowej w Glinciszkach nie było możliwości przyłączenia, ponieważ leży ona w gestii innego założyciela (administracji naczelnika powiatu wileńskiego). Dyrektorem zreorganizowanej placówki oświatowej mianowano osobę, która wygrała ogłoszony przez ministerstwo oświaty i nauki konkurs. Uczestniczył w nim jedyny kandydat. W roku szkolnym 2004-2005 nie było chętnych pobierania nauki w klasie 1 z litewskim językiem nauczania. Jednak w prasie z jakiegoś powodu upatruje się w tym likwidację szkoły.
Uwzględniając potrzebę zwrócenia wspólnocie religijnej Porudomina byłego domu parafialnego, w którym mieści się szkoła oraz w celu poprawy warunków kształcenia i zapewnienia jakościowego nauczania Porudomińska Szkoła Podstawowa (z polskim i litewskim językiem nauczania) decyzją Rady samorządu rejonu wileńskiego nr T3-101 z dnia 14 kwietnia 2005 r. "O reorganizacji placówek oświatowych rejonu wileńskiego" została przyłączona do Czarnoborskiej Szkoły Średniej im. św. Urszuli Ledóchowskiej i stała się oddziałem nauczania podstawowego tej szkoły. Do Czarnoborskiej Szkoły Średniej "Šilas" z litewskim językiem nauczania nie było możliwości przyłączenia, ponieważ leży ona w gestii innego założyciela - administracji naczelnika powiatu wileńskiego. Chociaż zreorganizowano szkołę dwujęzyczną (litewsko-polską), nie wiadomo dlaczego mówi się o likwidacji szkoły litewskiej. Uczniowie Porudomińskiej Szkoły Podstawowej mieli możliwość wybrania innych szkół - w Mariampolu, Pogirach (leżą w gestii samorządu rejonu wileńskiego), czarnoborskiej "Šilas" (leży w gestii administracji naczelnika powiatu wileńskiego).
Kierując się decyzją Rady samorządu rejonu wileńskiego nr T3-24 z dnia 10 lutego 2006 r. "O zatwierdzeniu sieci szkół ogólnokształcących samorządu rejonu wileńskiego na lata 2006-2012" sporządzono projekt decyzji "O reorganizacji szkół początkowych w Bujwidzach, Mościszkach, Brzozówce, Rukojniach, Puciniszkach w rejonie wileńskim". Rukojńska Szkoła Początkowa miała być przyłączona do Rukojńskiej Szkoły Średniej (trójjęzycznej). Znacznej poprawie uległyby warunki nauczania (obecnie uczniowie pobierają wiedzę w domku typu olickiego), ponieważ dzieci od pierwszej klasy rozpoczęłyby naukę w szkole średniej. Obecnie po ukończeniu Rukojńskiej Szkoły Początkowej uczniowie kontynuują naukę w Rukojńskiej Szkole Średniej (trójjęzycznej). I znowuż rzucane są nieuzasadnione oszczerstwa o likwidację szkoły litewskiej.
Uczniowie ze szkoły-przedszkola w Niemieżu z litewskim i polskim językiem nauczania zostaną przeniesieni do trójjęzycznej Niemieskiej Szkoły Średniej, gdzie będą się uczyli, natomiast w przedszkolu będą zakładane dodatkowe grupy przedszkolne i żłobkowe oraz grupy nauczania przedszkolnego, z których większość będzie w języku litewskim. Obecnie w kolejce do przedszkola czeka 87 dzieci.
W części 9 art. 28 Ustawy Republiki Litewskiej o oświacie przewidziane jest, że "tryb tworzenia sieci szkół, realizujących program formalnej oświaty zatwierdza rząd". Kierując się artykułem niniejszej Ustawy rząd Republiki Litewskiej uchwałą nr 745 z dnia 14 czerwca 2004 r. zatwierdził przepisy tworzenia sieci szkół, realizujących programy formalnej oświaty. Zgodnie z punktem 2 niniejszej uchwały, punktami 36, 36.1 zatwierdzonych niniejszą decyzją przepisów oraz rekomendacją, wskazówkami ministerstwa oświaty i nauki Republiki Litewskiej nr SR-24-03-11 i nr SR-24-03-45 z dnia 21 marca 2005 r. decyzją Rady samorządu rejonu wileńskiego nr T3-24 z dnia 10 lutego 2006 r. zatwierdzono ogólny plan reorganizacji sieci szkół ogólnokształcących samorządu rejonu wileńskiego na lata 2006-2012, plan zakładania, reorganizacji, reorganizacji wewnętrznej struktury szkół rejonu wileńskiego na lata 2006-2012, ustalono też okres oceny wykonania pierwszego etapu planu ogólnego - lata 2007-2008.
W maju 2006 r. audytorzy z Pierwszego Departamentu Audytu Działalności Kontroli Państwowej Republiki Litewskiej przeprowadzili państwowy audyt "Reorganizacja sieci szkół ogólnokształcących". Cel audytu - sprawdzenie zgodności sporządzonego planu reorganizacji sieci szkół ogólnokształcących samorządu rejonu wileńskiego na lata 2006-2012 ze stanem sieci szkół ogólnokształcących. W projekcie wniosku z dokonania audytu podano, że "nieuporządkowana sieć szkół ma wpływ na nieefektywne wykorzystanie środków: mały stosunek uczniów i personelu w porównaniu ze średnią krajową. Plan zakładania, reorganizacji, likwidacji, zmiany struktury wewnętrznej szkół samorządu rejonu wileńskiego do roku 2012 nie przewiduje zasadniczej reorganizacji sieci, a jedynie reorganizację części szkół. W szkołach, które będą przyłączane do innych szkół, uczy się jedynie około 1,5 proc. ogółu uczniów, pobierających naukę w placówkach oświatowych, będących w gestii samorządu rejonu wileńskiego. Propozycja audytu: opracowanie środków realizacji ogólnego planu reorganizacji sieci szkół ogólnokształcących samorządu rejonu wileńskiego na lata 2006-2012, które by pozwoliły na zreorganizowanie w sposób optymalny i racjonalny sieci szkół tak, by można było w sposób bardziej efektywny realizować cele nauczania uczniów oraz efektywnie wykorzystywać środki, a także zainicjować omawianie planu środków na Radzie samorządu rejonu wileńskiego.
W ramach realizacji zatwierdzonego decyzją Rady samorządu rejonu wileńskiego planu oraz uwzględniając wnioski i propozycje audytu wydział oświaty administracji samorządu rejonu wileńskiego opracował i przedstawił Radzie projekt decyzji dla sześciu szkół: z polskim językiem nauczania - początkowych w Brzozówce i Puciniszkach i podstawowej w Wielkiej Kosinie oraz trzech szkół początkowych z litewskim językiem nauczania - w Bujwidzach, Mościszkach, Rukojniach. Opracowując ten projekt otrzymano zgodę grona pedagogicznego oraz rodziców uczniów. Reorganizacja Rukojńskiej Szkoły Początkowej (31 uczniów) poprawia warunki nauczania. W szkołach początkowych w Mościszkach i Bujwidzach uczy się odpowiednio 6 i 4 uczniów. Niestety, zmyleni przez nieodpowiedzialnych działaczy organizacji "Vilnija" niektórzy politycy przed posiedzeniem Rady zaczęli twierdzić, że reorganizacja litewskich szkół rzekomo je skrzywdzi.
Na wniosek frakcji Akcji Wyborczej Polaków na Litwie w celu zapobieżenia bezpodstawnym i podżegającym do waśni narodowościowych oskarżeniom i spekulacjom politycznym z projektu rzeczonej decyzji o reorganizacji pięciu szkół początkowych zaproponowano wykreślić trzy szkoły litewskie (w Bujwidzach, Mościszkach, Rukojniach). Tak też uczyniono. Tzn. wymienione trzy szkoły z polskim językiem nauczania zostały zreorganizowane, natomiast reorganizacji analogicznych szkół z litewskim językiem nauczania nie przeprowadzono. Mimo to: organizacja Litwinów Wileńszczyzny "Vilnija" przy aktywnym poparciu dyrektora Departamentu Spraw Socjalnych, Oświaty i Kultury przy administracji naczelnika powiatu wileńskiego J. Vasiliauskasa zorganizowała przy gmachu samorządu rejonu wileńskiego akcję protestacyjną, a sejmowy Komitet Oświaty, Nauki i Kultury zwrócił się do kontrolera ds. równouprawnienia z prośbą o zbadanie, czy realizowana przez samorząd rejonu wileńskiego polityka oświatowa nie narusza Konstytucji, zaś w środkach masowego przekazu opublikowano niezgodną z prawdą, nieścisłą, podżegającą do waśni narodowościowych informację.
Przewodniczący organizacji "Vilnija" Kazimieras Garšva ("Respublika" z dn. 10 czerwca 2006 r., artykuł "Spolszczanie Wileńszczyzny wstrzymane" twierdził, że "Akcja Wyborcza Polaków na Litwie dąży do zwiększania liczby uczniów w szkołach z polskim językiem nauczania, ponieważ otrzymuje za to premie". W artykule w dzienniku "Respublika" z dn. 9 czerwca 2006 r. pt. "Na Wileńszczyznę powraca polonizacja" K. Garšva oświadczył, że "litewskie dzieci zachęca się do uczęszczania do szkół polskich, zaś Polakom, którzy wyrażą chęć pobierania nauki w szkole litewskiej, nawet się grozi". K. Garšva twierdził, że "litewskie szkoły próbuje się morzyć również pod względem ekonomicznym". W wymienionym artykule pisze się, że "kolejny przykład przedstawił doradca sejmowego Komitetu Oświaty, Nauki i Kultury Kęstutis Kaminskas. Ustawa o budżecie zezwala na rozdysponowanie 5 proc. zaoszczędzonych środków z "koszyczka ucznia" na inne potrzeby oświatowe. Sytuacja wygląda tak, że środki te są stale rozdysponowywane w jedną stronę". Informacja ta została rozpowszechniona w portalu internetowym "Delfi". Po jej opublikowaniu ukazało się ponad 100 komentarzy z pogróżkami.
Nie jest zgodne z prawdą twierdzenie, że szkoły litewskie są "morzone pod względem ekonomicznym". Decyzją Rady samorządu rejonu wileńskiego nr T 3-281 z dnia 18 listopada 2005 r. "O przyznaniu środków rejonowym placówkom oświatowym" z otrzymanych przez budżet samorządu rejonu wileńskiego za rok 2005 ponadplanowych dochodów placówkom oświatowym przeznaczono 2 770 tys. Lt na wymianę okien. W 2005 r. na prace remontowe dla szkół - niezależnie od języka nauczania - przyznano ogółem dodatkowo 5 418,8 tys. Lt.
W 2005 r. samorząd rejonu wileńskiego rozdysponował środki z "koszyczka ucznia", nie przewyższając przy tym dozwolonych ustawowo do rozdysponowania 5 proc. W 2005 r. środki z "koszyczka ucznia" były rozdysponowywane w rejonie wileńskim zarówno tym szkołom jednojęzycznym, jak też szkołom dwujęzycznym i trójjęzycznym, którym zabrakło środków na realizację procesu kształcenia. Oprócz tego, środki z "koszyczka ucznia" zostały rozdysponowane jedynie szkołom z tym samym językiem nauczania i jedynie po realizacji i wykorzystaniu wszystkich możliwości planów kształcenia ogólnego na lata 2005-2007 (decyzja nr T3-306 z dnia 18 listopada 2005 r. "O rozdysponowaniu środków z "koszyczka ucznia" za rok 2005 w rejonowych placówkach oświatowych").
Cała opublikowana niezgodna z prawdą informacja o pracy oświatowej w rejonie wileńskim ("Lietuvos aidas", "Respublika" nr 129 (4884) - artykuły "Wileńszczyzna - znów Polaków", autor Gediminas Reklaitis, "Na Wileńszczyznę powraca polonizacja" - autor Gediminas Reklaitis; "Lietuvos žinios" nr 130 (11 467) z dn. 9 czerwca 2006 r. - artykuł "W rejonie wileńskim - emocje z powodu szkół" - autorka Raimonda Rameliene; "Respublika" z dn. 10 czerwca 2006 r. - artykuł "Spolszczanie Wileńszczyzny wstrzymane" - autor Gediminas Reklaitis), wypaczone, niezgodne z prawdą, kłamliwe oświadczenia w prasie przewodniczącego organizacji "Vilnija" Kazimierasa Garšvy, doradcy sejmowego Komitetu Oświaty, Nauki i Kultury K. Kaminskasa oraz działania J. Vasiliauskasa zaszkodziły reputacji samorządu rejonu wileńskiego, przeszkadzają w realizacji polityki państwowej w zakresie reorganizacji sieci szkół ogólnokształcących, wytworzyły nieprawidłową negatywną opinię o pracy oświatowej w rejonie wileńskim, swoją bezpodstawnością podżegają do waśni narodowościowych. Z tego powodu otrzymano wiele telefonów, w których grożono rozprawą. W portalu internetowym "Delfi" ukazało się ponad 100 ekstremistycznych komentarzy swoją treścią bez żadnej ku temu przyczyny zachęcających do waśni narodowościowych i agresji, były nawet apele o podjęcie się przemocy pod adresem osób innej narodowości.
Samorząd rejonu wileńskiego zmuszony jest więc zwrócić się do prokuratury z prośbą o wszczęcie wobec poniższych osób fizycznych i prawnych dochodzenia z racji działania przestępczego, przewidzianego w cz. 1 art. 170 Kodeksu Karnego Republiki Litewskiej:
1. K. Garšvy, przewodniczącego Towarzystwa Litwinów Wileńszczyzny "Vilnija";
2. A. Masaitisa, przewodniczącego towarzystwa "Rytas";
3. R. Rameliene, autorki artykułu "W rejonie wileńskim - emocje z powodu szkół" w dzienniku "Lietuvos žinios" z dn. 9 czerwca 2006 r.;
4. G. Reklaitisa, autora artykułu "Na Wileńszczyznę wraca polonizacja" w dzienniku "Respublika" z dn. 10 czerwca 2006 r.;
5. A. Pilvelisa, redaktora naczelnego dziennika "Lietuvos aidas";
6. K. Petrauskisa, dyrektora generalnego programu I Telewizji Litewskiej;
7. K. Kaminskasa, sejmowego doradcy Komitetu Oświaty, Nauki i Kultury.
Jan Sinicki
zastępca mer samorządu
tymczasowo pełniący obowiązki mer samorządu
Od redakcji: w chwili oddania numeru do druku do redakcji dotarła wiadomość o tym, że prokuratura rejonu wileńskiego wszczęła postępowanie dowodowe w sprawie podżegania do waśni narodowościowych we wszystkich wymienionych we wniosku punktach przez wyżej wskazanych działaczy, polityków i przedstawicieli mediów.
Należy oczekiwać, że litewskie organa ścigania pryncypialnie potraktują sprawę i podejmą należne kroki prawne, by ukrócić podobne praktyki wzniecania waśni narodowościowych drogą oczerniania, podawania sfabrykowanych faktów. Dla litewskiej demokracji byłoby dobrze, gdyby osoby, które zawiniły, nie uniknęły odpowiedzialności.