Dar dla ziemi, najbliższej sercu Marszałka
11 maja 1936 r., w przeddzień pierwszej rocznicy śmierci Józefa Piłsudskiego, Rada Ministrów RP na swoim posiedzeniu powzięła uchwałę następującej treści: "Rada Ministrów, mając na uwadze potrzebę rozwoju ziemi, która była zawsze najbliższa Sercu Józefa Piłsudskiego, postanawia, udzielając ludności Ziemi Wileńskiej pomocy, zrealizować budowę w ciągu roku 1936/37 stu nowych szkół powszechnych imienia Pierwszego Marszałka Polski. Niezbędne środki w budulcu i w kwotach pieniężnych zostaną postawione do dyspozycji w ciągu najbliższego miesiąca".
W realizacji tego szczytnego zamiaru uczestniczyła cała Polska, na jego konto zostało wpisanych wiele chlubnych czynów. Oto jak wspomina tamte wydarzenia mieszkająca w Głębokiem (obecnie - Białoruś) pani Jadwiga Kisiel, jedna z uczestniczek centralnych uroczystości poświęcenia i przekazania do użytku stu szkół imienia Marszałka w Bezdanach: "Mój ojciec w okresie międzywojennym przyczynił się do założenia szkoły- sześciolatki w Borodzieńcach k. miasteczka Nowy Pohost. Szkoła ta była jedną ze słynnych stu szkół - pomników Józefowi Piłsudskiemu. Z inicjatywy mojego ojca i innego mieszkańca miasteczka przydzielono wtedy z dóbr własnych po hektarze ziemi pod budowę i zorganizowano zbiórkę środków. Szkoła została wybudowana solidnie, na wysokim murowanym fundamencie, z dobrego gatunkowo drzewa budowlanego, przestrzenna, widna. Taka sama, jak szkoła w Bezdanach k. Wilna, na uroczyste otwarcie której byłam wydelegowana od młodzieży Nowego Pohostu. Po ukończeniu sześciu klas szkoły można było zdawać do gimnazjum w Drui. Spaliła ją partyzantka sowiecka, chociaż to nie miało żadnego sensu strategicznego. Fundamenty tej szkoły są widoczne do dziś".
W szybkim tempie sto budynków szkolnych zostało zbudowanych. Już 10 października 1937 roku w Bezdanach - historycznym miejscu brawurowej akcji 1908 r. pod przewodnictwem Józefa Piłsudskiego - miały miejsce centralne uroczystości, w każdej zaś miejscowości, gdzie powstały nowe szkoły, w tym samym czasie odbyły się uroczystości lokalne. Dwoma specjalnymi pociągami oraz innymi środkami lokomocji do Bezdan przybyli w tym dniu tłumy gości, wśród nich - prezydent RP Ignacy Mościcki i Marszałkowa Aleksandra Piłsudska. Przed nowo zbudowaną szkołą stały delegacje uczniowskie z 99 szkół, w tym samym dniu poświęcanych. Przed trybuną na boisku wapnem wyznaczono mapę województwa wileńskiego z oznakowaniem wszystkich powiatów. Dzieci z tych powiatów trzymały w rękach tablice z nazwami miejscowości, gdzie zbudowano szkoły.
Akt przekazania szkół do użytku głosił: "Akcja budowy 100 szkół Marszałka Józefa Piłsudskiego na Ziemi Wileńskiej jest ukończona. Dzięki niej liczba szkół powszechnych wzrosła w powiecie brasławskim o 15 szkół, w powiecie dziśnieńskim o 13 szkół, w powiecie oszmiańskim o 9 szkół, w powiecie postawskim o 11 szkół, w powiecie święciańskim o 14 szkół, w powiecie wilejskim o 11 szkół, w powiecie mołodeczańskim o 8 szkół, w powiecie wileńsko-trockim o 19 szkół".
W miarę, jak odczytywano ilość szkół wybudowanych w danym powiecie, tyluż chłopców wchodziło na wyznaczoną wapnem mapę województwa wileńskiego z transparentami, na których widniał rysunek budynku szkolnego i nazwa miejscowości. Mapa pokryła się rysunkami szkół o białych ścianach i czerwonych dachach. W chwili zakończenia raportu przed zebranymi roztaczała się barwna żywa mapa jako żywy pomnik 100 nowo wzniesionych szkół na Wileńszczyźnie w hołdzie Marszałkowi Józefowi Piłsudskiemu. Aktu poświęcenia nowo zbudowanej szkoły w Bezdanach, który symbolizował poświęcenie wszystkich 100 nowych szkół, dokonał arcybiskup Romuald Jałbrzykowski.
W czasie akcji powstały m. in. szkoły w takich miejscowościach jak Mickuny, Mejszagoła, Werki, Niemenczyn, Troki, Rudziszki, Rudomino, Turgiele.
Dostaliśmy nową szkołę,
Prześliczną, słoneczną, radosną!
O, w szkole tej wszystkie dzieci
Na dobrych Polaków wyrosną.
Gdy jeszcze Marszałek Piłsudski
Był takim, jak my chłopakiem,
Uczono Go w obcej szkole,
Że zbrodnią jest być Polakiem.
Lecz On, choć tak jeszcze nieduży,
Poprzysiągł w Imię Boże,
Że wolną Polskę wywalczy
I polskie szkoły w niej stworzy (...)
Takie oto strofy recytowały dzieci podczas uroczystości.
W 1968 r. w Bezdanach zbudowano murowaną szkołę, do której przeprowadziły się klasy polskie i rosyjskie, zaś w zrekonstruowanym drewnianym budynku szkoły, wzniesionej w ramach akcji 100 szkół Józefa Piłsudskiego obecnie mieści się szkoła litewska. Od 1998 roku polska szkoła w Bezdanach została szkołą średnią i nosi obecnie imię Juliusza Słowackiego, ulubionego poety Marszałka.
(Opracowano według książki Jerzego Surwiły "Spacerkiem z Marszałkiem po Żmudzi, Wilnie i Wileńszczyźnie - zdarzenia, fakty, anegdoty").