Rok 2003 - spacerkiem po wydarzeniach
STYCZEŃ
* Eskalacja konfliktu Stany Zjednoczone - Irak. Prezydent USA G. Bush wyraża jednak nadzieję, że nie będzie potrzeby "pójścia na wojnę z Irakiem" i że S. Husajn rozbroi się sam.
* Wbrew sondażom oraz zaangażowaniu się największych partii politycznych po stronie V. Adamkusa w drugiej turze wyborów prezydenckich zdecydowane zwycięstwo odniósł R. Paksas.
* "Dziewczyną Kuriera" została wilnianka B. Kuziniewicz, natomiast "Polakiem Roku 2002" - ks. W. Wołodkowicz.
* Trzy partie - Związek Centrum, Związek Liberałów i Nowocześni Chrześcijańscy Demokraci połączyli się w jedną partię - Związek Liberałów i Centrystów.
* W DKP odbyła się kilkutysięczna karnawałowa zabawa członków i sympatyków AWPL, która odniosła wspaniałe zwycięstwo w ostatnich wyborach samorządowych.
* Po wywieszeniu w Suderwie przez lokalną władzę szyldów ulicznych w językach litewskim i polskim rwetes wszczęły litewskie organizacje nacjonalistyczne. Sprawa trafiła do sądu.
LUTY
* Odbyła się sprawozdawczo-wyborcza konferencja Katolickiego Stowarzyszenia Polaków na Litwie. Na kolejną trzyletnią kadencję na prezesa wybrano pełniącą dotychczas te obowiązki P. Mielko.
* Z inicjatywy frakcji AWPL Rada rejonu wileńskiego nadała ks. D. Stańczykowi tytuł honorowego obywatela rejonu wileńskiego.
* R. Paksas został zaprzysiężony na nowego prezydenta Litwy. Uroczystości towarzyszył przelot myśliwców nad Wilnem, czemu sprzeciwiał się mer stolicy A. Zuokas.
MARZEC
* W Wilnie i na Wileńszczyźnie hucznie obchodzono tradycyjne święto wileńskich Polaków - "Kaziuki". Władze rejonu wileńskiego zorganizowały je w Pogirach.
* Pierwsza zagraniczna wizyta R. Paksasa miała miejsce u strategicznego partnera w Warszawie. Litewski prezydent rozmawiał z prezydentem A. Kwaśniewskim i premierem L. Millerem również o problemach mniejszości narodowych (Paksas zadeklarował m. in. szybki zwrot ziemi Polakom wileńskim).
* Z inicjatywy posłów AWPL Sejm RL podjął decyzję, by w unijnym referendum głosowanie mogłoby się odbywać również w języku mniejszości narodowych - polskim i rosyjskim.
* Przy tworzeniu nowej władzy w Wilnie AWPL z powodu nieustępliwości liberałów w sprawie zwrotu ziemi byłym właścicielom na terenie stolicy odmówiła wznowienia umowy koalicyjnej z dotychczasowymi partnerami (liberałami i konserwatystami) i przyłączyła się do tzw. koalicji tęczowej (socjaldemokraci, liberalni demokraci, Związek Rosjan, socjalliberałowie).
* USA i jej sojusznicy (m. in. Wielka Brytania i Polska) wszczęły akcję zbrojną przeciwko Irakowi po tym, gdy próby nakłonienia irackiego dyktatora S. Husajna "do pełnej współpracy" zakończyły się fiaskiem. Akcji zbrojnej nie poparły Francja, Niemcy i Rosja.
* "Pianista" - film R. Polańskiego o tematyce holokaustu - został wyróżniony "Oscarem" Amerykańskiej Akademii Filmowej.
KWIECIEŃ
* Zakończyło się formowanie władz w nowo wybranych Radach samorządowych. W rejonie wileńskim na kolejną kadencję mera wybrano wiceprzewodniczącą AWPL L. Januszauskiene, w rejonie solecznickim merem został również kandydat AWPL L. Talmont, w rejonie trockim - socjaldemokrata T. Użdel, jego zastępcą zaś został przedstawiciel AWPL H. Jankowski.
* W Wilnie w pierwszej próbie wyboru mera zwyciężył kandydat koalicji tęczowej (popieranej również przez AWPL) G. Paviržis, który w tajnym głosowaniu pokonał kontrkandydata A. Zuokasa. Po przegranej liberałowie złożyli skargę do Trybunału Konstytucyjnego z powodu udziału w głosowaniu kilku radnych, posiadających również mandaty poselskie.
* W Azji przez kilka miesięcy trwała, wywołując popłoch władz i turystów, epidemia SARS, polegająca na ostrej niewydolności oddechowej. W różnych krajach (najwięcej w Chinach i innych państwach Azji) wskutek nierozpoznanej przez lekarzy choroby umarło kilkaset osób.
* Ponad 1000 artystów z Wilna i Wileńszczyzny oraz z Polski (w tym legendarne "Mazowsze") wzięły udział w X Festiwalu Kultury Polskiej "Pieśń znad Wilii", którego głównym organizatorem była A. Skakowska, prezes Centrum Kultury Polskiej im. S. Moniuszki w Wilnie.
MAJ
* Na Litwie odbyło się dwudniowe referendum w sprawie akcesji naszego kraju do Unii Europejskiej. Wbrew obawom władz frekwencja w referendum była wysoka; ponad 90 proc. obywateli kraju powiedziało "tak" dla UE.
* Wspierane przez "Wspólnotę Polską" władze rejonu wileńskiego rozpoczęły wznoszenie dobudówki przy szkole podstawowej w Suderwie.
* Sejm uwzględnił postulaty społeczności polskiej i na wniosek posłów AWPL przegłosował nową Ustawę o oświacie z poprawkami korzystnymi dla mniejszości narodowych.
* Litewscy rolnicy blokowali drogi, domagając się korzystniejszych cen skupu na mleko i płody rolne.
* W wieku 77 lat zmarł prezes polskiej sekcji Wileńskiej Wspólnoty Więźniów Politycznych i Zesłańców R. Gieczewski.
* W Niemenczynie odbył się tradycyjny 15. z rzędu festiwal "Kwiaty Polskie". Jego główny organizator kierownik zespołu "Wileńszczyzna" J. Mincewicz zadbał, aby na imprezę dotarły nie tylko polskie zespoły ludowe z Wileńszczyzny, ale też z całego świata (m. in. z Australii).
* Turczynka S. Erener zwyciężyła w 48. Konkursie Piosenki Eurowizji.
CZERWIEC
* Władze Sankt Petersburga z wielkim przepychem obchodziły 300-lecie założenia miasta nad Newą.
* Na Litwie odbył się powszechny spis rolny, który wykazał, że w naszym kraju dominują małe i średnie gospodarstwa rolne.
* Litwa i Rosja przy mediacji z UE porozumiały się co do tranzytu kaliningradzkiego. Sąsiadujące państwa uzgodniły, że Rosjan podróżujących z enklawy do Rosji będzie obowiązywał uproszczony tryb wizowy.
* Polacy, podobnie jak wcześniej Litwini, powiedzieli w referendum "tak" dla Unii Europejskiej. Jednak w odróżnieniu od swych wschodnich sąsiadów mieszkańcy Polski nie byli tak jednomyślni; "za" opowiedziało się nieco ponad 80 proc. głosujących.
* Dopiero w czwartym głosowaniu Radzie miasta Wilna udało się wybrać nowego mera. Wskutek zdrady dwóch byłych radnych AWPL (J. Dowgiały i T. Filipowicza) w tajnym głosowaniu A. Zuokas pokonał G. Paviržisa, ponownie zostając merem.
* Litewska prasa wykryła gigantyczną aferę rozkradania najbardziej wartościowej i atrakcyjnej ziemi na Litwie przez urzędników reformy rolnej, polityków oraz ich krewnych i znajomych. Podłożem do korupcji stały się korupcjogenne zapisy w Ustawie reprywatyzacyjnej, uchwalone za kadencji rządzenia konserwatystów.
LIPIEC
* W odnowionym Wilnie (po renowacji alei Giedymina) odbył się festyn Pieśni Litwinów Świata, który pokrył się akurat z rocznicą 750-lecia koronacji Mendoga. W uroczystościach udział wzięły najwyższe władze w kraju, przybył też prezydent Polski A. Kwaśniewski.
* 50-lecie istnienia obchodził jedyny polski dziennik, ukazujący się w Europie (poza granicami Polski) "Kurier Wileński".
* W Skojdziszkach (rejon wileński) władze lokalne uruchomiły nową przychodnię.
* W Iraku wytropieni przez amerykańskich komandosów zginęli w walce synowie Husajna Kusaj i Udaj.
SIERPIEŃ
* Nowym naczelnikiem powiatu wileńskiego (po odejściu G. Paviržisa do pracy w Radzie miasta Wilna) został socjaldemokrata F. Kolosauskas.
* Minister zdrowia J. Olekas podpisał rozkaz o likwidacji szpitala "Czerwony Krzyż"; decyzja ta wywołała duże niezadowolenie personelu szpitala oraz pacjentów, najczęściej mieszkańców Wilna i rejonu wileńskiego.
WRZESIEŃ
* W Landwarowie oddano do użytku dobudówkę do szkoły polskiej im. Henryka Sienkiewicza. 90 proc. kosztów budowy pokrył Senat RP.
* Podczas obchodów 64. rocznicy wybuchu II wojny światowej władze Polski wyraziły swą dezaprobatę planom rządu Niemiec (inspirowanego przez niemieckie ziomkostwa wypędzonych) budowy w Berlinie centrum wypędzonych. Wskutek polskich protestów Niemcy po pewnym namyśle zrezygnowały z tych zamiarów.
* Z okazji 10-lecia pielgrzymki Ojca Świętego Jana Pawła II na Litwę na kościele pod wezwaniem Ducha Świętego została odsłonięta tablica, informująca w językach polskim i litewskim o tym wydarzeniu.
* W Sztokholmie podczas sprawowania zakupów w sklepie została zasztyletowana szwedzka minister spraw zagranicznych A. Lindh.
* Obywatele Łotwy, mówiąc w referendum "tak" dla Unii Europejskiej, zakończyli maraton referendów w krajach kandydackich.
* Dwudniową konferencją swe 10-lecie uczciła katedra polonistyki na Uniwersytecie Wileńskim.
* W Pikieliszkach z udziałem licznych gości z Polski odbyły się tradycyjne dożynki rejonu wileńskiego.
PAŹDZIERNIK
* Zdesperowani byli właściciele ziemi w Wilnie zwrócili się do sądu (podanie wniósł przedstawiciel rządu na powiat wileński) przeciwko władzy stolicy z pozwem, by Temida odwołała antykonstytucyjną decyzję nr 746 Rady miasta Wilna. Sąd zadowolił wniosek byłych właścicieli.
* Poseł W. Uspaskich zrezygnował ze stanowiska przewodniczącego komitetu ekonomiki i założył własną Partię Pracy, która aktualnie przoduje w rankingach popularności.
* Decyzją stołecznej Rady Z. Brzeziński został honorowym obywatelem Wilna.
* Chiny przeprowadziły pierwszy załogowy lot kosmiczny.
LISTOPAD
* Prokuratura Rosji, podejrzewając o malwersacje i niepłacenie podatków, aresztowała jednego z najbogatszych ludzi w tym kraju, szefa kompanii naftowej "Jukos" M. Chodarkowskiego.
* Przed odejściem ze stanowiska szefa Saugumy M. Laurinkus ujawnił w Sejmie podsłuchy telefoniczne osób z otoczenia prezydenta R. Paksasa, których treść wywołała burzę polityczną na Litwie i stała się powodem do powołania sejmowej komisji specjalnej, mającej zbadać, czy działania doradców prezydenta i osób z jego otoczenia nie zagrażają bezpieczeństwu narodowemu Litwy.
* W Tbilisi opozycja dokonała pokojowego przewrotu politycznego usuwając z fotela prezydenta E. Szewardnadze, któremu zarzuciła sfałszowanie ostatnich wyborów sejmowych. Po przewrocie miejsce Szewardnadze tymczasowo zajęła przewodnicząca parlamentu N. Burdżanadze.
* W Iraku postrzelony z zasadzki podczas patrolowania terenu zmarł pierwszy żołnierz z polskiego kontyngentu, ppłk. H. Kupczak.
* Komisja sejmowa ds. praw człowieka (badała sprawę na skargę "Vilnii") uznała za prawną decyzję Rady rejonu wileńskiego o nazwaniu jednej z ulic w Pikieliszkach imieniem J. Piłsudskiego.
* Wileńska Pomaturalna Szkoła Rolnicza w Białej Wace obchodziła jubileusz 50-lecia.
GRUDZIEŃ
* Sejmowa komisja specjalna badająca możliwe zagrożenia dla bezpieczeństwa państwa z powodu działań doradców i osób z otoczenia prezydenta wydała niekorzystny werdykt wobec R. Paksasa. Stało się to powodem do wszczęcia procedury impeachmentu wobec głowy państwa; pod stosownym wnioskiem podpisało się 86 parlamentarzystów.
* Prezydent odrzucił wszelkie namowy podania się do dymisji i podróżując po kraju jął tłumaczyć ludziom swe racje.
* W Londynie odbył się zjazd przedstawicieli Europejskiej Unii Wspólnot Polonijnych. Na prezesa organizacji ponownie została wybrana była wilnianka H. Miziniak.
* W wyborach parlamentarnych w Rosji miażdżące zwycięstwo uzyskała proprezydencka partia "Jedna Rosja"; partie liberalne i prawicowe nie przekroczyły progu wyborczego.
* W Wilnie odbyła się 5. sprawozdawczo-wyborcza konferencja Polskiej Macierzy Szkolnej na Litwie. U jej steru decyzją delegatów nadal będzie stał J. Kwiatkowski.
* Amerykanie pojmali w Iraku S. Husajna.
* W Rzymie, na szczycie państw Unii Europejskiej, Polska i Hiszpania broniąc swych postulatów (przede wszystkim kwestii ważenia głosów w Radzie UE, ustalonej na szczycie w Nicei) sprzeciwiły się próbie dominacji w Unii dużych państw, takich jak Niemcy i Francja. W rezultacie w Rzymie nie doszło do przyjęcia Konstytucji UE.
* W irańskim mieście Bam trzęsienie ziemi pochłonęło życie ponad 30 tys. osób.
Przygotował T. Andrzejewski